Excavation Earth Review - Aliens op aarde

We hebben het voornamelijk over wat midrange spellen gehad in onze bordspelreviews, met het idee dat onze lezers voornamelijk niet bordspelfanaten zijn. Maar soms spelen we iets voor ons. En om dat toch weer leuk voor jullie te maken schrijven we er dan ook een review over. In dit geval gaat het om Excavation Earth. Wij waren al bekend met medebedenker Dávid Turczi van Kitchen Rush en Anachrony, maar deze hadden we nog niet gespeeld.

Houd je van sci-fi en wil je wel weten wat er met de aarde gebeurt na deze covid-pandemie? Heb je een grote tafel en wil je dat graag gebruiken voor een groot bordspel? Spreekt een slimme mix van card drafting, set collection en action selection jou wel aan? Dan is deze review van Excavation Earth misschien wel iets voor jou. Weet je niet wat deze dingen zijn? Blijf dan vooral, want dat gaan we allemaal uitleggen!

Excavation Earth is vooral een slimme combinatie van prominente bordspelgenres. Het mengt drafting, action selection en set collection. Het spel is in geen van deze categorieën een absolute uitblinker, maar het gebruikt net de elementen van de genres die het nodig heeft om iets op zichzelf te worden. Spreken twee van deze genres je aan, of zelfs alle drie? Dan raden we je aan in ieder geval een kijkje naar Excavation Earth te nemen. Want hoe ze hier samenwerken is best interessant.

Ook is het een doorbijter waar je een beurt of twee na een zet inziet dat je een foutje hebt gemaakt. Oeps! Dan maar snel ter plekke een ander plan bedenken. En soms is die zelfs beter. Maar meestal niet... Dus het is iets strategisch, waarin vooruitdenken een pre is. Tegelijkertijd komt dit plannen wel voort uit een zeker element van willekeur. Dus je aan kunnen passen is ook nodig. Anders lopen al je plannen zo in de puree. Excavation Earth is hierdoor aardig pittig. Als je daar niet zo weg van bent is het spel waarschijnlijk niet echt iets voor jou. Maar als je wel een beetje houdt van wat rode pepers in een portie bordspel, dan is het spel zeker het proberen waard.

De mensheid is verleden tijd. Voor de buitenaardse wezens die jullie spelen is dat uitstekend nieuws. Want veel aliens verzamelen 'artefacten' van uitgestorven rassen, voor in hun museums. En als handelaar betekent dat voor jou lekker veel centjes. Oh ja! Maar je hebt wel concurrentie, dus ga efficiënt aan de slag. Anders gaan zij er met de credit en met de credits vandoor. En dat moeten we niet hebben...

In Excavation Earth stuur je jouw afgezanten de aarde rond om objecten te vergaren. Ook stuur je handelaars naar de markt, zodat je die artefacten weer kan verkopen, en bouw je ondertussen je eigen verzameling op in een privé museumpje. Maar wat jij kan doen is volledig afhankelijk van de kaarten die je op hand hebt. En je kan elke kaart maar een keer gebruiken. Bovendien draft je ze aan het begin van een ronde. Dus maak een plan en werk er naartoe, maar ben ook alvast paraat dat plan zonder pardon in de prullenbak te deponeren en niet in paniek te geraken. Prima!

We hebben nu al een paar keer een aantal bordspelgenres opgenoemd. Maar als je deze hobby niet al opgepikt hebt zit de kans er dik in dat je niet weet wat deze dingen betekenen. Dus laten we hier even kort pauzeren om ze uit te leggen. Want anders wordt het wel erg moeilijk te bepalen of je interesse hebt in Excavation Earth.

Als je verzamelkaartspellen zoals Magic, Pokémon of zelfs Hearthstone speelt zal het idee van een draft je gauw bekend voorkomen. Je krijgt aan het begin een selectie kaarten (of andere objecten), waar je een deel van mag kiezen. De rest geef je door naar een buurspeler, terwijl een andere buurspeler hun kaarten aan jou doorgeven. Zo heb je weer een selectie om van te kiezen, enzovoorts. Er zijn spellen waarbij dit het hele spel is, zoals Sushi Go of 7 Wonders. In verzamelkaartspellen is het een fase voor een toernooi (of arena) begint. Ervaren spelers kunnen vaak uitvogelen wat hun medespelers nodig hebben. Op basis daarvan kunnen ze kaarten selecteren die ze zelf willen, of juist kaarten waarvan ze niet willen dat een tegenstander die krijgt.

Action selection houdt in dat je uit meerdere mogelijke acties kiest wat je gaat doen. Je voert ze onmiddelijk uit en geeft dan de beurt door. In Viticulture kan je bijvoorbeeld kiezen om nieuwe struiken te groeien, druiven te oogsten, wijn te verwerken en meer. Vaak hebben spellen met deze mechaniek een soort cyclische flow waarin je bijvoorbeeld grondstoffen produceert, verwerkt en verkoopt.

In set collection is het zaak setjes te verzamelen. Iets is op zichzelf niet veel waard, maar als je bijvoorbeeld alles van een kleur verzamelt krijg je er al gauw veel meer voor. Dit is niet zozeer een genre, maar een mechaniek die verwerkt wordt in andere genres. In het eerder genoemde Sushi Go wil je bijvoorbeeld niet een enkele gyoza hebben aan het einde van een ronde. Maar vijf stuks is aardig wat punten waard.

In Excavation Earth draft je aan het begin van elke ronde kaarten, waarna je die kaarten gebruikt om acties uit te voeren. Een ervaren bordspelveteraan met een uitstekende grip op de lingo denkt nu misschien: "Dat is niet action selection! Dat is action drafting!" Maar dat is het niet helemaal. Spelers blokkeren elkaars acties niet, en de kaarten hebben niet een actie erop gedrukt. In plaats daarvan is er een kleur en een symbool. Deze bepalen niet wélke acties je uit kan voeren, maar wel wáár of hoe. En dat is belangrijk.

Wil je een handelaar in een markt zetten, zodat je daar later artefacten kan verkopen? Dan moet je wel een kaart met het bijbehorende symbool afleggen. Wil je gele artefacten vergaren? Dan moet je wel een gele kaart afleggen. En als je allebei wil doen moet je er wel op letten dat dat symbool en die kleur niet toevallig op dezelfde kaart staan. Want je kan het maar één keer gebruiken!

Hierdoor wordt de tweedeling van een ronde ook verdeeld in de planfase en uitvoerfase. Bij het draften kijk je wat je wil doen, en probeer je de kaarten die je daarvoor nodig hebt te verzamelen. In de actiefase probeer je jouw eerder bedachte plan uit te voeren. Ook probeer je niet te vergeten waarom je de rode kaart met de tentakels moest gebruiken, en niet de blauwe. Want als je je later bedenkt dat je blauw ergens anders voor nodig had kan je soms flink de pineut zijn.

Naast de kaarten moet jouw afgezant ook op de juiste plek staan om een actie uit te voeren. Je kan een artefact alleen opgraven als je er de juiste kleur kaart voor hebt en er ook een afgezant op dat vakje staat. Als vervolg hiervan is Excavation Earth een spel waarin je vooruit denkt, maar ook constant je plan moet aanpassen. Het is gemakkelijk een van de drie elementen te vergeten, waardoor een ronde niet zo perfect verloopt als je in eerste instantie had bedacht. Dus moet je snel iets anders bedenken.

Bovendien zijn er andere spelers die dingen voor je neus weg kunnen kapen. Als jij iemand ergens heen stuurt voor een artefact, maar je tegenstander die snel in hun eigen zak steekt kan dat best zuur zijn. En als je meerdere markten klaar hebt gezet voor een grote verkoop kan iemand anders daar gratis misbruik van maken. Al je voorbereiding wordt zelfs door de plee gespoeld. Erg vervelend.

Maar daar draait Excavation Earth juist om. Elke kleur en elk symbool op een kaart kan op verschillende manieren gebruikt worden. Als je wil winnen moet je op zoek naar creatieve, alternatieve manieren om jouw hand uit te spelen. Zo ontdek je al gauw dat jouw pad niet zo vast ligt als je in eerste instantie dacht. Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden. En meerdere ruimtewegen die naar, uhm... ruimte Rome leiden? Plots opent het spel zich voor je, en zie je de verschillende dingen die je kan doen.

Een belangrijk deel is ook risico. Als je in een beurt aan verschillende markten kan verkopen tegelijkertijd ontvang je meer credits. Bovendien krijg je nieuwe kaarten, waardoor je langer door kan spelen in een ronde. Maar als iemand verkoopt in een markt die jij op aan het zetten was gaan de klanten wel naar huis. Dus stel het niet te lang uit! Je kan ook snel wat verkopen door een markt voor te bereiden en dan meteen te verkopen, want je hebt twee acties in een beurt. Maar dan mis je dus wel een hoop bonussen.

Maar het duurt wel even voor alles klikt. Voor veel spelers, en zeker spelers die niet al aardig wat ervaring met bordspellen hebben, klikt het allemaal pas na de eerste ronde. En er zijn er maar drie, dus dan ben je al een flink end. De makers raden ons ook aan de eerste ronde iets simpeler te maken als het je eerste potje is. Het draften wordt overgeslagen en in plaats daarvan krijgt iedereen een hand met willekeurige kaarten.

Begrijpelijk. Want als je een kwartier bezig bent geweest met het opzetten van het spel, en vervolgens (minstens) een kwartier bezig bent met uitleggen zullen veel beginners sterretjes zien. "Gewoon beginnen, dan klikt het wel" lijkt het spelregelboekje te zeggen. En dat klopt ook. Maar als je weinig ervaring hebt met deze prachtige hobby geef je misschien wel even de hoop op. Dan kan de persoon die het uitlegt, en het spel waarschijnlijk al aardig kent je er zoveel van verzekeren dat het een goed spel is. Je gelooft het pas als je het ziet. En zien doe je pas na een halfuur spelen. In deze situatie zijn wij die persoon, maar we snappen het als je ons niet gelooft.

Als gevolg is een eerste potje vaak een beetje voor spek en bonen. Of whatever jouw ras aan alien graag eet... De persoon die in de eerste ronde het spel het snelst door had wint het potje vaak. Dus wil je nog een potje Excavation Earth doen. Maar de eerste keer was wel twee uur, en je hebt veel breinsap verbruikt. Dus ruim je Excavation Earth op, om het volgende week misschien nog eens te proberen.

Dit klinkt allemaal bijzonder afschrikwekkend. Maar als je al naar het einde van deze review hebt gescrold weet je dat we Excavation Earth een 8,0 geven. Het hoogste cijfer dat we tot nu toe aan een bordspel gegeven hebben! Als je het spel zelf probeert kom je er tijdens de tweede ronde achter dat dat ook wel klopt. Als je even door de zure eerste hap heen bent ontdek je een heerlijke, friszoete appel. Het is prachtig hoe Excavation Earth je aanmoedigt een plan te maken, maar ook om het roer soms volledig om te slaan.

Veteranen zullen de eerste hap ook lang niet zo zuur vinden. Als je geworsteld hebt met bakbeesten als Twilight Imperium, wat aanzienlijk moelijker is en gemakkelijk acht uur kan duren valt Excavation Earth heel erg mee. Dat zijn ook eigenlijk de mensen aan wie het spel gericht is. Maar wij zijn van mening dat fans die alleen midrange spellen gewend zijn ook prima terecht kunnen met Excavation Earth.

Gelukkig moedigt Excavation Earth spelers ook op een andere manier aan het nog een paar keer opnieuw te spelen. Er zijn namelijk vijf facties, elk met een unieke kracht. Deze zijn simpel, waardoor het spel er niet om zal draaien. Een factie mag elke beurt een extra stap lopen, terwijl een ander mag ruilen met een extra markt als ze een kaart met het juiste symbool hebben. Maar een kleine kracht kan een flink verschil maken als beurten zo strak gepland zijn.

Het is het daarom echt waard om ze allemaal uit te proberen, zelfs als je ervan overtuigd bent dat eentje je favoriet is. Die speel je wel weer als je alles een keertje gedaan hebt. Ook voelen al gauw alle krachten behalve de jouwe overpowered. Dan probeer je het zelf, en heb je 'alweer de zwakste factie'. Dus speel je de volgende keer met iets anders.

Er zijn ook meer facties dan spelers, waardoor je ook verschillende combinaties uit kan proberen. Want je zal wel om de krachten van anderen heen moeten spelen. Dus wat er allemaal aan tafel zit kan het spel aardig veranderen.

Al met al zijn we dik tevreden met Excavation Earth. Het kan een dik halfuur aan opzet en uitleg zijn, en dan nog een halfuur spelen voor het spel echt klikt. Maar na dat uur gingen wij ons wel écht vermaken. Als je een veteraan bent die wel iets crunchy wil spelen maar er niet de hele dag aan gebonden wil zitten werkt dit spel prima. En als je lichte of midrange spellen gewend bent en je wil een uitstapje naar de zwaardere jongens maken is dit een goede plek om te beginnen. Heb je geen, of weinig ervaring met bordspellen? Dan is dit misschien niet de beste plek om te starten.

Zou jij graag een kopie van Excavation Earth willen bemachtigen? Dat kan voor €79,99 bij Bol.com.

De componenten van Excavation Earth is in de meeste aspecten ook dik in orde. De alien rassen zijn mooi vormgegeven, en de chunky, houten meeples zijn fijn om over het bord te verplaatsen. Ook is het leuk dat de meeples voor de markten niet alleen verschillende kleuren hebben. Ze zijn elk anders gevormd. Het bord is wat generiek en kleurloos, maar daardoor ook juist overzichtelijk. En omdat het gaat om een vervallen wereld past het wel. De blokjes zijn natuurlijk simplistisch. Maar als liefhebber van eurogames heeft het juist wel wat vertrouwds.

Wat het meest teleurstelt zijn de credits. Gewoon hexagonen met een nummer erop gedrukt. Daar hadden bijvoorbeeld best wat 'buitenaardse hyrogliefen' of iets dergelijks op gemogen. Jammer, want daar zijn er veruit de meesten van.

De kaarten, daarentegen, zijn wat apart. Ze zijn simpel, maar toch mooi. Elk heeft een illustratie van een ruimteschip, zonder de functie van de kaart onduidelijk te maken. Wel merk je al gauw dat ze wat dikker zijn dan gebruikelijk. Wij hadden daar wat gemengde gevoelens over. Aan de ene kant zijn ze wat steviger, en dat extra gewicht voelt eigenlijk wel goed in de handen. Maar schudden werkt ineens anders. Dus nu kunnen we onze 'fancy truukjes' niet meer doen. Goed, daar zal niet iedereen zich even veel aan storen...