Onitama: Light and Shadow Review - Toeslaan vanuit de schaduwen

Het is ondertussen bijna twee maanden geleden dat wij het over Onitama hadden. Het is een strategisch spel dat aardig doet denken aan Schaken, maar met kaarten die bepalen hoe jij je stukken kan verplaatsen. Het is één van onze favoriete spellen voor twee spelers, dus toen Arcane Wonders onthulde dat er op Spiel een nieuwe uitbreiding voor het spel werd onthuld waren wij zacht gezegd enthousiast.

Al gauw bleek dat Light and Shadow onzichtbare stukken toevoegt in een spel dat voorheen alle informatie open hield. Dit klonk zorgwekkend, maar we hebben Oh, Fox! met veel plezier gespeeld. Dus gaven we Light and Shadow het voordeel van de twijfel. En het resultaat? Daarvoor moet je verder lezen! Wel wijzen we jullie erop dat Light and Shadow een spel is voor de strategen onder ons die graag zichzelf willen bewijzen in een een op een gevecht. Maar je moet ook houden van een beetje cloak and dagger. En met een beetje bedoelen we eigenlijk een hele boel. Spreekt dit jou wel aan? Dan is deze review iets voor jou.

Light and Shadow heeft twee modi, maar laten we ons eerst richten op het hoofdevenement. Het speelt net als normaal Onitama, met een paar cruciale verschillen. Spelers hebben nu een onzichtbare ninja en een paar lantaarns om te trachten de ninja van de tegenstander te vinden. Ook worden er twee normale leerlingen (of pionnen) opgeofferd om ruimte te maken voor deze ninja.

Je kan nu dus toeslaan vanuit de schaduwen, hopelijk voor je tegenstander het aan ziet komen. Het spel wordt verstoppertje zoals de klassieke Scotland Yard, maar beide spelers zijn Mr. X én de agenten. Bovendien probeert deze Mr. X veel meer dan alleen ontsnappen. Hij heeft een ontembare bloedlust!

Light and Shadow is de derde uitbreiding van Onitama. En aangezien we al vastgesteld hebben dat het een uitbreiding is voor echte liefhebbers is het toch belangrijk om te bevestigen dat het werkt in combinatie met de andere twee.

De nieuwe kaarten van Sensei's Path mengen zich vrijwel naadloos met Onitama, en nu is dat niet anders. De Kirin kaart is eng, maar omdat je ook veel meer kaarten hebt is de kans op de andere enge kaart (Tijger) verkleind. De enige uitzondering is als beide kaarten tegelijkertijd in het spel zitten. Maar die potjes zullen lekker kort zijn!

Way of the Wind is een ander verhaal. In een mailtje wijst medeontwerper Robert Geistlinger ons erop dat hij ons niet aanraadt de twee te combineren. En als je dat wel doet is het het beste als de geest en de ninja helemaal geen interactie met elkaar hebben. Wij ontdekten al heel gauw waarom toen we op beurt één op een vijandige ninja stapten en de rest van het spel in wanhoop door brachten. Dit is toch wel een minpuntje voor Light and Shadow, want nu concurreert het met een andere, in onze ogen erg goede uitbreiding.

Dus hoe werkt Light and Shadows nou inhoudelijk? Beide spelers hebben een kleine versie van het bord, een scherm om het achter te verstoppen en een ninja die ze op hun bord gaan verplaatsen. Elke keer dat je een stuk verplaatst mag je ook je ninja verplaatsen. Het hoeft niet, wat al gauw zorgt het voor een hoop verwarring als je probeert uit te vogelen waar die verdraaide ninja van je tegenstander nou is. En die verwarring is belangrijk, want jouw ninja kan, net als elk ander stuk, gewoon van het bord geslagen worden.

Gelukkig heb je ook een paar lantaarns die je kunnen helpen. Aan het einde van je beurt, nadat je klaar bent met het verplaatsen van je stuk(ken) en je gebruikte kaart hebt gewisseld met die in het midden, mag je één van je twee lantaarns gebruiken om een rij of kolom te verlichten. Je tegenstander geeft dan aan of hun ninja zich wel of niet op die lijn bevindt. Nu heb je niet de exacte locatie, maar met wat geluk heb je de mogelijke velden verkleind naar vijf vakjes. En als je pech hebt sluit je er alsnog vijf uit.

Laten we maar meteen duidelijk zijn. Light and Shadow voegt misschien maar een paar regels toe, maar die paar regels zetten Onitama volledig op zijn kop. Dat komt natuurlijk niet als de grootste verrassing. Een spel waarbij je alles weet en alles kan beheersen heeft ineens een element waarvan je vaak niet volledig zeker kan zijn waar het is.

En dat is eng. Wij ontdekten al gauw dat de meester veel vaker op de achterlinies blijft. Want hem vooruit zetten brengt hem dichterbij die ninja, en dat wil je niet. De ninja is een monster. Het is veruit het sterkste stuk, omdat het twee unieke krachten heeft bovenop wat alle andere stukken kunnen. Het mag elke beurt lopen naast je gebruikelijke zet (maar dat hoeft niet), én het is onzichtbaar. Ineens is Onitama niet een strategisch spel van territorium veroveren en strategisch je tegenstander in een hoekje duwen. Met Light and Shadow draait het spel plots om een gaatje vinden in de verdedigende linie van je tegenstander en daar je onzichtbare sluipmoordenaar geniepig doorheen te laten glippen. En je eigen verdediging moet waterdicht zijn.

Ondertussen hoop je de ninja van je tegenstander te betrappen voor die een mes in je rug steekt. Want dan speel jij plots normale Onitama, terwijl je tegenstander nog in zijn broek aan het poepen is bij elk geluid dat hij van een ietwat donker hoekje hoort. En die druk is niet iets dat je gewoon weg kan wuiven.

Light and Shadow komt met een alternatieve modus, waarin een speler beide ninja's maar geen andere stukken beveelt en de ander de gebruikelijke vier leerlingen en een meester. De regels zijn verder hetzelfde, maar omdat een speler geen meester heeft, werkt winnen anders. Een speler wint door zijn meester op de poort te zetten, de ander door de meester gevangen te nemen.

Deze versie leek ons meteen oneerlijk, en na wat spelen werd dat voor ons bevestigd. Misschien dat iemand die Onitama helemaal kapot heeft gespeeld er wat meer mee kan, maar bij ons was het aardig hopeloos voor de 'licht' kant. Er zijn twee ninja's, je weet niet waar ze beginnen en je weet niet welke er verplaatst is. Na twee zetten heb je praktisch geen idee waar de ninja's zijn . Het enige wat je kan doen is een defensieve lijn vormen en steeds heen en weer schuifelen om te compenseren voor dat gat. Want je moet vijf vakken bedekken met maar vier leerlingen... En dat werkt niet tegen Tijger of Kirin, die springen er vrolijk overheen. Bovendien hoeft de 'duistere' kant zich niet te positioneren of verdedigen, dus begint zijn aanval ver voordat jouw defensieve linie er paraat voor is. En probeer je dan maar met je meester voor de poort te gaan? Dan kunnen we je beloven dat die niet ver zal komen! Ons advies? Probeer deze modus een paar keer voor de grap, maar stap daarna permanent over op de standaard modus waar de rest van de review over gaat.

De totale omschakeling maakt het reviewen van Light and Shadow lastig. Het is zo ver van de aard van de basisspel dat het gewoon aanvoelt als een spel op zichzelf. Maar wel eentje waarvoor je Onitama ook moet kopen. Dus er is de prijsafweging, en de vraag of je Light and Shadow wel liever speelt dan het origineel.

En als dat de vraag is moeten we je teleurstellen. Wij kunnen niet in goed fatsoen zeggen dat Light and Shadow het wint van Onitama zelf. Als we één van de twee spellen nooit meer mogen spelen en enkel achterblijven met de ander kiezen wij voor het origineel. En dat is nog voor je erbij stilstaat dat Light and Shadow onvermijdelijk duurder is.

Toch is er nog hoop. En die hoop ligt in de doelgroep van Light and Shadow. De uitbreiding is namelijk niet bedoeld als vervanger van de voorganger of de standaard versie die je speelt. Het richt zich op de Onitama-veteranen die het helemaal uit hun hoofd kennen. De meesters waarvoor de vechtkunsten geen geheimen meer kent. Voor deze fans biedt Light and Shadow een heerlijke afwisseling met keuzes die niet minder interessant zijn, maar wel heel anders. In een systeem waar je toch al bekend mee bent. In de videogamewereld is het vergelijkbaar met DLC die het spel flink op de kop zet, maar helemaal in zijn kern wel de bron erkent. Denk aan de Blood Dragon DLC van Far Cry 3, of de Lost Gods DLC van Immortals: Fenyx Rising. En die waren toch echt het spelen waard!

Met dit in ons achterhoofd kunnen we met hele andere ogen naar Light and Shadow kijken. Plotseling zien we gewoon een intrigerend spel, waarbij twee meesterstrategen achter de schermen aan touwtjes trekken en trachten hun tegenstander te slim af te zijn. Je probeert constant te deduceren waar je tegenstanders aanval vandaan komt, terwijl je jouw plannen zo goed mogelijk geheim probeert te houden.

En dan bedenk je je ineens dat je ninja ook defensief gebruikt kan worden. Net te laat, want die van je tegenstander heeft de jouwe net uitgeschakeld. Je tegenstander had namelijk, tegen alle verwachtingen in, zijn ninja een paar keer niet gezet om het achter te houden. De opties in Light and Shadow zijn talrijk en interessant. En de spanning houdt zelden op.

Dat wil niet zeggen dat het perfect is. De uitbreiding lost het originele probleem van Onitama niet op. Als de twee spelers niet min of meer aan elkaar gewaagd zijn is de pret er vrij snel af. En dat je een lantaarn pas mag gebruiken nadat je gezet hebt maakt ze in onze ogen vrijwel volledig nutteloos. We gebruikten ze zelden, en als we dat deden hadden we het gevoel dat de informatie te laat kwam om er iets mee te doen. Met een paar uitzonderingen daar gelaten natuurlijk.

Laten we het ook even hebben over de materialen. Als je bekend bent met Arcane Wonders verwacht je waarschijnlijk schitterend speelmateriaal. En dat is nu niet anders. De twee bordjes van Light and Shadow zijn net zo mooi als het origineel, en ze zijn weer gemaakt van neoprene. De ninja's zijn cool zonder over the top te gaan, en de lantaarns zijn leuk vormgegeven. De schermen hebben bovendien versimpelde regels aan de binnenkant, wat helpt als je die nog niet helemaal kent.

Maar de schermen komen wel met een minpuntje. Arcane Wonders heeft ze klein gehouden zodat alles compact blijft. Een beslissing die wij kunnen waarderen. Maar het komt wel met de aantekening dat het is gemaakt voor korte mensen. Zit je namelijk in een positie die niet slecht is voor je rug, met de hoogte van je stoel en de tafel in de juiste verhouding? Dan hoop ik dat je geen centimeter over 1,75 meter bent. Dan spiek je namelijk gemakkelijk over je tegenstanders scherm. En dit is een Nederlandse site, dus de gemiddelde lengte van onze lezers ligt toch wat hoger... Er had best een paar centimeter bovenop die schermpjes gemogen!

Onitama: Light and Shadow is een leuke afwisseling voor een meesterlijk spel. Het is verre van voor iedereen, en richt zich volop op fans van het basisspel. Als je Onitama helemaal kapot speelt en het een flink andere draai wil geven is Light and Shadow het proberen absoluut waard. De verandering geven het spel een extra laag aan spanning en veranderen de strategie aanzienlijk, zonder de regels uit het raam te gooien. Maar als je nog niet zo bekend bent met Onitama zelf wil je er misschien nog even mee wachten, en verwacht niet dat de uitbreiding een standaard toevoeging zal zijn.

Light and Shadow is binnenkort verkrijgbaar via de Arcane Wonders website.