Leviathan Recensie (DVD) - Prachtige film met gelaagdheid

Genomineerd voor de Oscars 2015. Het moet gek lopen als Leviathan het beeldje voor beste buitenlandse film niet in de wacht sleept. De film die zo doodgewoon lijkt is net een ui met lagen die afgepeld kunnen worden. Een pareltje van regisseur Andrey Zvyagintsev, nu uit op DVD. Waarom, dat lees je in deze Leviathan recensie.

We leven niet allemaal in vrijheid. En vrijheid moet je niet als vanzelfsprekend beschouwen. Dat wordt pijnlijk duidelijk in Leviathan.

“Kunt gij de Leviathan met een vishaak optrekken of zijn tong beteugelen met een touw? Zou hij u dan om genade smeken? Zou hij vriendelijke woorden tot u richten? Hij heeft op de aarde zijn gelijke niet. Hij is de koning van alle trotse dieren.“

Die woorden krijgt hoofdpersoon Kolia aan het einde van de film te horen. Zijn leven staat totaal op de kop. Hij leeft in een klein vissersdorpje in het noorden van Rusland. Daar woont hij samen met zijn vrouw Lily en zijn zoon Roma, afkomstig uit een eerder huwelijk.

Op een dag krijgt hij te horen dat de burgemeester zijn huis en land wil afnemen. Zonder pardon. Is er een houden aan? Nee. Leviathan toont hoe de vrijheid van burgers zomaar zonde genade ingeperkt kan worden door machtige mensen. Vieze mannen die geheel onredelijk handelen. Met verve speelt Roman Madyanov de rol van burgemeester: zijn macht is alles. Niets zal wijken voor zijn plannen.

Wat anders kan Kolia, die maar een simpele automonteur is, dan geregeld naar de fles grijpen? Dat doet hij, al krijgt hij plotseling hulp van Dmitri die advocaat is, en een bekende uit het verleden. Zal zijn jeugdvriend hem uit de ellende kunnen halen? Niets is wat het lijkt, want Dmitri lijkt er een dubbele agenda op na te houden.

Je kijkt naar Leviathan als een soort moderne Griekse tragedie. Er is geen houden aan, het droevige noodlot van Kolia is op voorhand al bestempeld. Een stempel van pure ellende. Het drama wordt kracht bijgezet met prachtige muziek van Philip Glass en landschapsbeelden uit onder andere Moldavië. Die sfeervolle natuurbeelden creëren een gevoel van alleen op de wereld zijn; Kolia zal zich ongetwijfeld een Rémi voelen.

Leviathan is een typische arthouse film met een traag tempo in het begin. Bekijk vooral de extra’s op de DVD waar een uitgebreid interview op staat met de regisseur. Zvyagintsev vertelt dat er bewust voor gekozen is om op een ingehouden manier te acteren. Daardoor zitten kijkers aan de buis gekluisterd en kijken ze naar wat er nu precies gebeurt.

Door niet in alle overdreven en hoedanigheid te acteren zitten de acteurs vol van emotie. Daardoor is elk woord dat wel gesproken of bijvoorbeeld gefluisterd wordt keer op keer raak. De sfeer in Leviathan zit er dan ook goed in. Een film die je bij aanvang even de tijd moet gunnen, maar je daarna volledig in de greep houdt.

Rusland is corrupt. Een vroeg of laat kan iedereen daar slachtoffer van worden. Te triest voor woorden. Elke oplettende kijker ziet bovendien verspreid door de hele film symboliek en andere doelbewuste keuzes. Let op het schilderij van Poetin dat bij de burgemeester op de kamer hangt. Besef dat de graafmachine symbool staat voor het leven van iemand dat in één klap verwoest wordt.

En dan zijn er ook nog de verwijzingen naar Bijbelverhalen. Het is een lange zit van bijna 2,5 uur, maar een film die volgestopt is met lagen had niet korter mogen duren. 22 februari zijn de Oscars. Leviathan heeft hele goede kansen om te winnen. Het zou in ieder geval zwaar terecht zijn.