Column: Ook slechte media moet goed bewaard blijven

zaterdag, 18 mei 2024 om 12:00

Iedereen loopt er wel eens tegenaan: een film of serie die je graag wil zien is nergens te bekennen, in ieder geval niet legaal. De frustratie zal het grootst zijn wanneer je goede dingen hebt gehoord. Maar ook als je ergens wel snapt dat er misschien weinig interesse is, moet je je druk maken als media slecht bewaard wordt.

Disney+ kwam onlangs met een restauratie van een film die al bijna 50 jaar nergens meer te zien was. De Beatles-documentaire Let It Be is er nu te zien, geheel opgepoetst door Peter Jackson, die eerder al een veel langere documentaire maakte van hetzelfde beeldmateriaal dat voor Let It Be was geschoten. Maar waar die documentaire insloeg als een bom, is er eigenlijk niet zoveel te doen rondom Let It Be.

Dat blijkt niet helemaal onlogisch, want na het kijken van Let It Be is er maar één conclusie mogelijk: de film is vrij matig. Een turbulente tijd voor The Beatles wordt in anderhalf uur gepropt en in die tijd springt de film zo erg van de hak op de tak dat je werkelijk niet kan volgen waarom de band ineens in een andere ruimte zit en waar sommige mensen ineens vandaan komen. Toch moeten we allemaal blij zijn dat er tijd en energie in is gestoken om deze film te restaureren.

Historische context

Want hoewel de film intern geen context geeft, geeft hij wel veel historische context. Deze film was bijvoorbeeld lange tijd het enige rechstreekse inkijkje in de periode die gezien wordt als het moment dat The Beatles als groep echt uit elkaar begonnen te vallen. Dat hij zo weinig onthult verklaart ten dele waarom er zoveel hardnekkige mythes zijn over wat er precies is gebeurd.

Verder is het na het zien van deze film ook heel duidelijk waarom Peter Jacksons documentaire over dezelfde periode, gemaakt met dezelfde beelden, acht uur lang is. Ja het is Peter Jackson en hij maakt lange films. Misschien had het iets korter gekund, maar het is duidelijk dat een normale lengte voor een bioscoopfilm niet volstaat om een samenhangend verhaal te vertellen.

Lees ook

Wist je dat Dune Part 2 een lijdensweg was voor Baron Harkonnen?

Elke film is in potentie belangrijk

Maar deze ene film is niet het enige voorbeeld van een slechte film die ons iets duidelijk kan maken. Neem bijvoorbeeld Blade Runner. Tegenwoordig is het aan te raden om The Final Cut te kijken, maar er zijn meerdere andere versies, waarvan een aantal nog steeds te vinden is.

Het is belangrijk dat je deze oudere versies kunt kijken. Niet omdat het leuk is: als je gewoon een goede film wil zien, verplicht niemand je om iets anders te kijken dan The Final Cut. Maar de originele bioscoopversie en de Director’s Cut maken wel duidelijk wat eigenlijk de toegevoegde waarde van The Final Cut is.

Om terug te komen op Peter Jackson: veel mensen willen alleen de Extended Edition van The Lord of the Rings kijken en dat is hun goed recht. Maar alleen door de bioscoopversies ook steeds beschikbaar te maken, kun je echt aan een nieuwe kijker duidelijk maken wat die langere versie toevoegt.

Zelfs als er maar één versie is van een film en zelfs als die ene versie niet eens echt leuk of goed is, is bewaring van belang. Wie weet is het een belangrijke inspiratiebron van een betere film. Wie weet kan hij ons iets vertellen over de tijd waarin hij is gemaakt. Dat mis je als je een film nergens kan kijken.

Lucasfilm Ltd.

Geschiedvervalsing

Ergens is het ironisch dat uitgerekend Disney+ de streamingdienst is waarop Let It Be het daglicht weer heeft gezien. Want Disney is niet het beste voorbeeld van een bedrijf dat bewaring en restauratie serieus neemt. Vorig jaar nog verwijderde het bedrijf een aantal Disney+-series, waarvan het nu twijfelachtig is of je ze ooit nog legaal kan kijken.

Ook lijkt het bedrijf de keuze te steunen van George Lucas om de originele versies van Star Wars nooit uit te brengen. De regisseur wil ons graag laten geloven dat er maar één versie is, maar dat is in zekere zin geschiedvervalsing. Zelfs als alle gemaakte bewerkingen goed waren, hoe kunnen we ze dan volledig waarderen als we nooit echt kunnen zien hoe het eerst was?

Van archiveren kun je leren

Archiveren is een hele klus en zorgen dat echt alles bewaard blijft is geen realistische wens. Met films gaat het zelfs relatief goed als je het vergelijk met bijvoorbeeld games, waarvan een enorm percentage met “uitsterven” wordt bedreigd. Maar het bewaren en beschikbaar maken van oude media is iets dat er in beide gevallen nog te vaak bij inschiet.

Er is misschien geen markt voor alle oude games en films, maar de waarde is er wel degelijk. Er zal altijd media zijn als Let It Be of de originele Blade Runner: niet bepaald vermakelijk, maar voor een bepaalde groep heel interessant. En van tevoren kun je niet zeggen dat die ene slechte film dat niet wordt.