Grand Theft Auto V (GTA V) Review

Alsof het Nieuwjaarsnacht was. Dik geklede mensen die lachend in de kou stonden en arm om arm gebroederlijk aftelden. Iedereen was afgelopen maandagnacht even één grote familie. Althans, de mensen die in de rij stonden voor de vele retailers. De deuren gingen een uur open voor de wereldwijde nachtlancering van Grand Theft Auto V.

Het was voor de echte fan een lange wachtperiode. Grand Theft Auto IV verscheen alweer vijf jaar geleden op de markt en ontving indertijd (op een enkeling na) van zowel liefhebbers als critici lovende reacties. In 2011 deed Rockstar diens opvolger officieel uit de doeken en sindsdien is iedereen – zelfs de media – vatbaar voor de hype die de Amerikaanse studio rond deze titel heeft gecreëerd.

Het begon met een aantal nietszeggende plaatjes, waardoor XGN zelfs even uit de lucht moest. Er kwam meer, beetje bij beetje, tot aan de soundtrack die twee weken terug uitlekte en door duizenden potentiële kopers werd opgezocht.

Om nog maar te zwijgen over de uitgelekte kaart van Los Santos, die zelfs door deskundigen tot in het kleinste detail werd ontleed. Het is duidelijk: Grand Theft Auto V is niet zomaar een spelletje, het is een miljoenenproject van gigantische omvang.

Dat blijkt al uit de kosten: met de ontwikkeling is zo’n 200 miljoen euro gemoeid. Nooit eerder stak een producent zoveel geld in een videogame. “Dat zijn maar cijfers”, kan de grootste criticus beweren, maar hij of zij kan niet om de belachelijke grootte van GTA V heen. De hoeveelheid content, opgebouwd uit de omvang van Los Santos, het aantal missies, losstaande gebeurtenissen en activiteiten en de portie aan dialogen, is enorm.

GTA zou GTA niet zijn als je niet urenlang in de spelwereld zou kunnen rond ouwehoeren, maar wat spelers nu op hun bord krijgen, is niet eerder vertoond in zestig jaar gamegeschiedenis. Zonder het verhaal te volgen of ook maar één zijmissie te doen ben je al snel tientallen uren zoet in Los Santos, de stad gebaseerd op Los Angeles waar GTA V zich afspeelt.

Rockstar was content met wat Los Santos leverde in Grand Theft Auto: San Andreas, maar toch zat er meer in, was de overheersende gedachte. De game had weliswaar de grootste omgeving uit de serie; niet alles was goed op elkaar aangesloten. De spelwereld was groot, maar niet compact en het ontbrak aan dynamiek. Nu de huidige generatie aan zijn einde is en diens kracht nu optimaal benut kan worden, wilden de makers graag in de herkansing.

Meer dan ooit lijkt de metropool op Los Angeles: ook hier vormt de stad het centrum van de westerse film- en televisie-industrie. Het mediterrane klimaat zorgt voor een zomers sfeertje; men loopt in korte en kleurrijke klederdracht rond en de vele idyllische strandjes zien zwart van de mensen. Alles is omgeven door reusachtige gebergtes waar rustige types kunnen wandelen en fietsen, en waar avonturiers kunnen wielrennen en uit een vliegtuig kunnen springen.

Eromheen ligt weer een ruw woestijngebied waar monstervehikels en quads de boel onveilig maken. Even verderop dichterbij de stad ligt een prachtig vlak veld waar de rijkeren uit Los Santos een balletje golf slaan of een potje tennis spelen. Ga je weer meer het centrum in dan stuit je op bekende bezienswaardigheden zoals het Getty Center, Hollywood Boulevard en TCL Chinese Theatre.

Daarnaast staat Los Angeles (en dus ook Los Santos) sterk als productiecentrum van luchtvaarttechnologie, dus verwacht verder ook een rits aan vliegtuigen, helikopters, straaljagers en meer. Je leest het: de wereld in GTA V leeft. Als nooit tevoren. De eerste keer dat je vanuit de bergen terug naar Los Santos rijdt, langs kabbelende beekjes en loslopend wild en vervolgens de stad (die nooit slaapt) in de verte ziet liggen, is het perfecte voorbeeld dat exact laat zien wat voor een gigantische game Rockstar heeft gemaakt.

Los Santos presenteert zich als een échte wereldstad waar mensen hun eigen levens leiden en waar er op ieder ogenblik wat te doen is. Aan alle activiteiten hierboven beschreven kun je je dan ook wagen. Onthoud echter dat al dat nog steeds slechts het topje van de ijsberg is. Zelfs met het hoofdverhaal, de zijmissies en de willekeurige gebeurtenissen op straat buiten beschouwing gelaten, is het opsommen van de content een onmogelijke opgave.

Denk in ieder geval aan nachtelijke races met spiksplinternieuwe bolides, diepzeeduiken naar zeldzame voorwerpen met om je heen een prachtige onderwaterwereld, het kopen van bioscopen en vastgoed, het aanmaken van een profiel op Facebook-parodie LifeInvader en ga zo maar door. Je kunt hiermee stellen dat GTA V in veel opzichten een Grand Theft Auto-game pur sang is. Wie dieper in de materie duikt, zal echter anders constateren.

Neem nu de manier waarop het verhaal zich presenteert en de rol van de bijbehorende personages. Zo maken we niet meer kennis met met één (speelbaar) hoofdpersonage die actief is in het criminele circuit, maar met drie: de schatrijke bankrover Michael, de straatarme Franklin woonachtig in een ghetto en de psychopatische boer Trevor, die ons regelmatig deed denken aan Jack Nicholson in zijn jongere jaren.

Rockstar neemt rustig de tijd om het verhaal en de achtergrond van alle drie de personages uit te diepen. Dit zorgt echter niet voor drie opzichzelfstaande verhalen, want gaandeweg kruisen Michael, Franklin en Trevor elkaar vaak genoeg. Diens individuele ontwikkeling vindt Rockstar echter belangrijk.

Zo probeert Trevor zich in het redneck wereldje staande te houden, wil Franklin wel eens erkenning krijgen en probeert Michael zijn ontspoorde dochter en ambitieloze zoon te bedwingen.

Wie bekend is met de gemiddelde Quentin Tarantino-film zal vergelijkenissen zien in de zinsopbouw en het platvoerse taalgebruik. Toch zorgen de schrijvers van Rockstar voor een eigen smoel. Sterker nog, we hebben zelden in een videogame – laat staan in een gemiddelde film – zulke goed doordachte teksten gezien die zóveel een steentje bijdragen aan de ontwikkeling van de karakters.

Daarnaast val je ook regelmatig van je stoel van het lachen dankzij de schitterende en ook vaak intelligente humor. Waar Rockstar ze voor GTA V vandaan heeft geplukt, weet geen mens, maar geloof dit: iedere aanstelling in het schrijversteam moet een gouden greep geweest zijn.

In combinatie met het feilloze camerawerk worden de vele belangrijke gebeurtenissen en de ontelbaar spectaculaire momenten in tussenfilmpjes nog eens erg overtuigend op beeld gebracht.

Naast gevolgen voor de verhaalbeleving, hebben de drie personages ook invloed op het speltechnische gedeelte van GTA V. Nieuw in de franchise is dat er vrijuit kan worden gewisseld tussen de personages, mits ze na een aantal uur vrijgespeeld zijn en de speler niet in een missie zit. Leuk detail is dat als je naar één van de andere personages wisselt, je van te voren niet weet in wat voor een situatie of op wat voor moment je ze aantreft.

Rockstar streefde ernaar om ook de hoofdpersonages eigen levens te laten leiden en daar is de studio wonderwel in geslaagd. Niet raar opkijken als je Trevor op een hoge berg naakt wakker ziet worden met een fles drank in zijn hand, of als Franklin hoofdschuddend thuis op de bank zit door het gekibbel van zijn rumoerige en zwaarlijvige familieleden. Michael is overduidelijk de rustigste van de drie; hij zit meestal aan zijn zwembad met Phil Collins in de oren te relaxen.

Aangezien de verhalen elkaar wel eens kruisen, komt het voor dat je op sommige momenten wel móet wisselen wil je de missie tot een goed einde brengen. Dat zie je vooral bij de heists: overvallen op waardevolle tenten. Ieder personage krijgt bij zo’n missie een andere taak. Zo staat Trevor vaak met een sluipschuttersgeweer op een gebouw een oogje in het zeil te houden, terwijl Michael en Franklin beneden rumoerig of stilletjes (maar net wat je kiest) de buit jatten.

Je kunt wisselen wanneer je wilt, en daar zit gelijk de crux, aangezien de speler dan op eigen houtje moet beslissen wanneer het nodig om met iemand anders te spelen, zonder dat daarbij de missie verloren gaat.

Daarbij moet je ook kijken naar de speciale vaardigheden die de personages hebben (bullet-time voor Michael, onsterfelijkheid voor Trevor, tijdvertraging voor Franklin tijdens autoachtervolgingen). GTA V is dus vooral geen makkelijke game, zeker niet vergeleken met zijn voorgangers.

De kracht van de heists is dat als het fout gaat, je zelf wéét dat jij hier schuldig aan bent. Voor een overval is namelijk goede voorbereiding nodig. Laat Trevor een schietschool bezoeken alvorens hij aan de missie begint. Doe je dit niet, dan zul je merken dat de kunstmatige intelligentie hem minder accuraat laat schieten. Of wat te denken van de optie om een team samen te stellen om de betreffende klus te klaren.

Je kunt kiezen uit bestuurders, wapenexperts en techneuten. Ze verschillen allemaal in kwaliteit, afhankelijk van hoeveel geld ze van de buit willen hebben. Zo kan een goede bestuurder bijvoorbeeld makkelijker politiewagens uit de weg ruimen, maar hiervoor wel het dubbele vragen.

Het is aan jou om de afweging te maken welke mensen nodig zijn en hoeveel geld je wil behouden. Al met al vormen de overvallen een mooie, dynamische afwisseling vergeleken met de meer traditionelere ‘van punt A naar punt B’ missies.

Net zoals bij zijn voorganger hoef je in GTA V enkel op een vijand te richten en te schieten. Wanneer je dichtbij een tegenstander bent springt de crosshair automatisch naar de vijand die jij graag naar de eeuwige jachtvelden wil sturen. Dat werkt bij vlagen goed, maar niet altijd. Soms werkt het zogenoemde auto-aim niet mee en is het even goed mikken met je trigger. Wie bekend is met de serie weet dat GTA hier geen punten op scoort.

Handmatig proberen headshots te maken is dan ook makkelijker gezegd dan gedaan, puur vanwege de wat logge controls tijdens de shootouts. Als we kijken naar het besturen van de voertuigen, hebben we weer niets te klagen, al vergt het accuraat in de lucht vliegen tijd. Dient overigens gezegd te worden dat zelfs op hoge snelheden de game zelden inkakt. Af en toe merk je dat de framerate het lastig heeft, maar dat wordt gelukkig nooit storend.

Zoals het een GTA-game betaamt, neemt ook customization hier een belangrijke rol in. Alle drie de personages kun je geheel in uiterlijk aanpassen, van een nieuwe haarstijl tot een nieuwe tattoo. Wijzelf veranderden Michael in een stoere gangster met kekke zonnebril en lieten Trevor een chique kledingwinkel bezoeken: dat was namelijk wel nodig.

Ook de wagens zijn volledig aan te passen in uiterlijk, kracht en snelheid. Het zijn dingen die je ongetwijfeld gemist hebt na het wat serieuze Grand Theft Auto IV. Als we het hebben over de radiostations, dan merken we veel knipogen naar die andere GTA, Vice City. Er zijn weer allerlei (discussie)zenders met ieder verschillende muziekstijlen.

Het allermooiste is nog wel als ze op de radio praten naar gebeurtenissen die jij zelf hebt veroorzaakt. Dat voelt toch wel een beetje als de kers op de taart.

Het is als recensent onmogelijk om een compleet beeld van Grand Theft Auto V te schetsen. De kracht van Rockstar’s nieuwe paradepaardje is dat iedere speler het avontuur anders zal ervaren, andere unieke momenten zal beleven waarmee ze kunnen pronken en waarmee ze de Youtube-servers straks onveilig kunnen maken.

Vrijheid is het handelsmerk in GTA V en daarom is aandacht hebben voor de spelwereld een vereiste. Alleen al met het verhaal ben je minimaal een goede dertig uur zoet. Dertig uur drama, spanning en spektakel van een weergaloos niveau.

De mensen van Rockstar maakten met de intrede van drie speelbare hoofdpersonages een verstandige keuze die grensverleggend is voor de serie. Grand Theft Auto V is al met al een essentiële aankoop - voor elke zichzelf respecterende liefhebber van videogames - die grensverleggend is op vrijwel ieder vlak. De magnum opus van de huidige generatie is hier, eentje die voorlopig niet zal worden geëvenaard, laat staan worden overtroffen.