Elysium (film) Review

Na Star Trek Into Darkness, Oblivion en After Earth is het aan regisseur Neill Blomkamp om ons met Elysium te voorzien van de volgende grote sciencefictionfilm. Weet het brein achter District 9 weer te verrassen?

In 2009 maakte debuterend regisseur Neill Blomkamp flinke indruk met zijn film District 9. Het sciencefictionavontuur – dat dienst deed als een metafoor voor racisme en apartheid – was met een bescheiden budget een grote hit. De film werd over het algemeen positief ontvangen door de overtuigende CGI, het goed uitgevoerde verhaal en de algehele entertainmentwaarde. Genoeg reden voor de hoge heren van distributeur TriStar Pictures om Blomkamp nogmaals in de regiestoel te zetten en bovendien de portemonnee verder open te trekken. Met een groter budget en grotere sterren komt de Zuid-Afrikaanse regisseur nu met Elysium als altijd moeilijke follow-up.

Waar District 9 één grote metafoor voor apartheid en racisme was, is Elysium een metafoor voor gezondheidszorg, armoede en overbevolking. Een weinig subtiele metafoor, welteverstaan. Het jaar is 2154 en we lezen in de inleidende tekst dat de bewoners van onze inmiddels vervallen, smerige en bruine aarde kampen met ziekte, geldnood en overpopulatie. Maar niet de rijken. Zij wonen op het smetteloze, Apple-witte ruimtestation Elysium, luisterend naar klassieke muziek terwijl ze champagne drinken en Frans spreken. Af en toe kruipen ze in magische med-pods die spontaan kanker bestrijden en ledematen terug doen groeien. Zie je het subtiele maatschappelijke commentaar?

In deze deprimerende en o zo genuanceerd neergezette wereld probeert de ex-crimineel Max (Matt Damon) te overleven. Van zijn verleden krijgen we weinig te zien, want Max werkt inmiddels braaf aan de lopende band onder toezicht van een even genuanceerde klootzak/baas. Ondertussen droomt hij heimelijk van een leven op Elysium. Maar als onverwachte werkgerelateerde misère zijn kijk op het leven drastisch verandert, besluit Max zijn dromen te verwezenlijken.

Om een grotere kans van slagen te hebben, krijgt Max een exoskeleton ingeboord – opvallend genoeg zonder zijn T-shirt uit te hoeven doen – en wordt daarmee zo sterk als de droids die de rol van vredesbewakers op zich hebben genomen. Ondertussen probeert beveiligingschef Delacourt, gespeeld door Jodie Foster, Max te stoppen. Daartoe roept ze de hulp in van over-the-top slechterik Kruger (District 9-acteur Sharlto Copley). Wat volgt is een actiefilm met een aantal leuke momenten, maar tegelijkertijd weinig diepgang en intelligentie.

Een van de grootste problemen van het verhaal is de duidelijk aanwezige ambitie. Het is bewonderenswaardig dat Blomkamp meer probeert te doen dan enkel entertainen, maar hij slaagt er niet in de onderliggende thema’s goed te benutten. Zijn standpunten worden zonder nuance gebracht en nauwelijks onderbouwd, in tegenstelling tot de specifiekere kritiek in District 9. Blomkamp scheurt in Elysium te kort door de bocht en de enigszins kritische kijker vliegt daardoor waarschijnlijk van de weg, struikelend over de aanwezige, moeilijk te omzeilen plotholes. En achter het sociale commentaar schuilt een vrij voorspelbaar verhaal.

Gelukkig komt Blomkamps gevoel voor stijl en actie in de sciencefictionwereld beter tot zijn recht. Hoewel weinig subtiel, zien zowel Elysium als Los Angeles – het enige stukje aarde dat we te zien krijgen – er overtuigend uit, mede door tactisch gebruik van CGI. De computerbeelden zijn uiterst realistisch en worden ingezet op de juiste momenten, vaak met explosief effect. Eén hoogtepunt is een mooi in beeld gebracht schietgevecht met modern wapentuig. Een tweede hoogtepunt zullen we niet verpesten, maar is de toegangsprijs alleen voor dat moment al bijna waard. Overigens moet gezegd worden dat de nog altijd populaire shacky cam soms roet in het eten gooit. Het blijft lastig om een actiescène te volgen met een Parkinsonpatiënt als cameraman.

Matt Damon doet het als actieheld zoals altijd prima. Hij pakt in de eerste acte vlotjes wat bonuspunten mee met welgeplaatst sarcasme en doet de rest van de film zijn serieuze pet met overtuiging op. Niets aan doen. Sharlto Copley vervult zijn rol als slechterik ook met verve. Hij heeft duidelijk veel plezier in zijn rol en zijn ogen zijn die van een maniak. Zonder baard zou hij zomaar de volgende Bond-villain kunnen zijn. En dan is er Jodie Foster. Zij vervangt voor de verandering de acteerpet met de accentenbolhoed en praat de hele film ongeïnteresseerd in een raar, bijna afleidende accent. Doet zou nou respectloos de Zuid-Afrikaanse Blomkamp en Copley na?

Blomkamp heeft ambitie. Dat is duidelijk. Maar ongebreidelde ambitie kan gevaarlijk zijn, zo bewijst Elysium. De film mist de diepgang en intelligentie om de grootse thema’s die het aansnijdt uit te diepen en komt daardoor niet goed uit de verf. De toffe actiemomenten en de sterke cast (minus Foster) kunnen die teleurstelling niet wegnemen.