Bordspel zondag: Waarom Monopoly een slecht spel is

Monopoly. Je kent het. Je moeder kent het. Haar moeders tante ook. Monopoly heeft meer edities dan wij botten hebben in ons lichaam. Monopoly in Hyrule? Alsjeblieft. Game of Thrones? Waarom niet! Dat waren oprecht de eerste twee franchises die ons te binnen schoot en het is meteen raak. Het is regel 34, maar voor bordspellen. Monopoly is een van de eerste spellen waar een bordspelnoob aan denkt. Maar elke keer dat het op tafel komt zucht een liefhebber, en sterft zijn ziel weer een beetje. Wil je weten waarom? Dit is waarom Monopoly een slecht spel is.

Een belangrijk onderdeel in een bordspel is het balans tussen kans en strategie. Aan het ene uiterste heb je schaken. Daar is helemaal geen sprake van kans, het is pure strategie. Dit maakt voor veel diepgang en lang nadenken. Voor echte doordenkers dus. Aan de andere kant heb je pure kans, zoals in ganzenbord of slangen en ladders. Spelers maken helemaal geen keuzes, alles wordt bepaald door dobbelstenen. Dit is gemakkelijk te begrijpen, en wordt daarom vooral door families gespeeld. De versimpeling hiervan leest: strategie is interessant, kans is leuk. Tegenwoordig hebben de meeste spellen elementen van allebei, die voorzichtig gebalanceerd worden.

Maar niet Monopoly. Het spel doet alsof je keuzes kan maken, maar niets is minder waar. Het komt neer op roulette, waarbij de dobbelstenen aan het begin bepalen op welke vakjes jij mag wedden, en later enkel wanneer je wat geld verliest. Je kan ervoor kiezen om iets niet te kopen, maar hier is een snelle hint. Kopen is hoe je wint.

Jahaa, we weten dat je wel wat mag kiezen. Als alle eigendommen zijn verkocht mogen spelers gaan ruilen, en als je straten hebt mag je er huizen op plaatsen. Maar het ruilen komt eigenlijk altijd neer op straatje voor straatje, en huizen plaatsen bepaalt gewoon hoeveel je op een vakje in wil zetten. Er is geen goede of slechte plek om dat te doen, want het is volledig afhankelijk van wat je tegenstanders rollen. Leuk...

Het doel in Monopoly is om, je raadt het al, een monopolie op te bouwen. De persoon die alle straten bezit wint het spel. En laten we eerlijk wezen, alles domineren en boven je tegenstanders uit torenen is leuk. Voor jou.

Maar Monopoly is een spel voor twee tot acht spelers. En omdat Monopoly een puur kansspel is, is het niet bepaald leuk om zo vernederd te worden. Je kan niet leren van je fouten en sterker terug komen in het volgende potje. Je kan niet een strategie bedenken om uit de penarie te komen. Je kan alleen toekijken terwijl je steeds verder in de schulden valt. En laten we eerlijk wezen, winnen op deze manier is ook niet bepaald iets waar je trots op kan zijn.

Je kan natuurlijk om geld spelen om het spannend te maken, of er een drankspel van maken. Drankspellen kunnen een genot zijn als je een jonge student bent en je even los wil laten. En casino's bestaan natuurlijk voor een reden. Maar dat kan met alle spellen. Je kan een drankspel maken van een willekeurige film, of wedden om hoelang iemand op de wc zal zitten. En als iets voor alles telt, is het dan nog wel noemenswaardig?

Hier komt nog bovenop dat Monopoly een lang spel is. Potjes duren vaak twee uur, en kunnen gemakkelijk veel langer zijn. Nou zijn er genoeg lange spellen die het waard kunnen zijn. Aan een potje Twilight Imperium ben je zo de hele dag kwijt en dat bordspel wordt alom geprezen!

Maar Twilight Imperium is een spel waarin je interessante keuzes kan maken in een dramatische oorlog in de ruimte. Monopoly, daarentegen, is gewoon de dobbelstenen gooien en kijken wat er gebeurt. Zou jij twee uur achter elkaar roulette spelen als je niet dacht dat je veel geld kon winnen? Wij in elk geval niet. Bovendien is Monopoly eenzijdig. Het is vaak al aardig gauw duidelijk wie er gaat winnen. Maar dan is het spel nog lang niet voorbij. Want in plaats van een snelle dood, zal Monopoly je langzaam verdrinken. Tegenspartelen maakt het leiden niet minder, voorkomt het resultaat niet en zal het ook niet versnellen. Je moet het nou eenmaal uitzitten.

Sommigen van jullie zullen onderhand denken waarom het spel uberhaupt gemaakt is. Monopoly lijkt eigenlijk op een berg minpunten met niets om het goed te praten. En dat komt omdat het niet gemaakt is om leuk te zijn. Het werd ontworpen om een punt te maken. In 1903 maakte Lizzie Magie het spel om te demonstreren hoe slecht monopolies zijn voor de economie. Eén iemand wordt rijk, maar het gaat te koste van alle anderen. Het is kritiek op onze kapitalistische maatschappij. Daarnaast maakte ze een spel waarin getoond werd hoe samenwerken zorgt voor meer welvaart. Maar dat andere spel herinnert niemand zich.

In eerste instantie werd Monopoly, dat destijds nog The Landlord Game heette, ook in de doofpot gestopt. Maar een snuggere zakenman die Charles Todd heet zag hoe hij hier geld aan kon verdienen. Hij liet een vriend de regels opschrijven (dat deed hij dus niet eens zelf!) en begon het te verkopen onder de naam die wij nu kennen. Toen Parker Brothers het spel van Charles Todd overkocht kwamen ze er pas achter dat het ontwerp van Lizzie is, die een kleine 500 dollar voor haar werk kreeg.

Ondertussen is Monopoly een smet waar de meeste bordspelliefhebbers van walgen. En terecht. Het is een slecht spel, en de geschiedenis ervan is een metafoor voor uitbuiterij. Tegenwoordig is het vooral een slecht voorbeeld van wat een bordspel is, en misschien wel de voornaamste reden dat mensen denken dat bordspellen suf zijn.

Dit was een kijkje naar Monopoly. Wil jij een kopie van het spel voor jezelf hebben? Wij zouden niet weten waarom, maar hier is een link voor als alles wat wij je net verdeld hebben op dove oren is gevallen. Ben je op zoek naar een spel dat wél leuk is? Kijk dan eens naar een van onze artikelen van bordspel van de week.