Crusader Kings 3 Review - Wereldoverheersing met kannibalisme?!

Daar is dan eindelijk de langverwachte opvolger van het succesvolle Crusader Kings II. Weet Crusader Kings 3 de legende van zijn voorganger te evenaren of misschien zelfs te overtreffen? Je leest het in deze Crusader Kings 3 review!

Voor mensen die niet zo bekend zijn met Crusader Kings, even een kleine samenvatting. Zoals de naam doet vermoeden speelt de game zich af tijdens de Middeleeuwen, toen kruistochten een ding waren. Het doel van Crusader Kings 3, en eerdere delen, is het maken van een dynastie die blijft bestaan door de eeuwen heen. Om dit doel te bereiken heb je aardig wat opties om het overleven van je bloedlijn te garanderen.

Je kan er bijvoorbeeld voor kiezen om de bloedlijn 'puur' te houden door nichtjes en neefjes met elkaar te laten trouwen. Je kan complotten starten tegen vijanden en vrienden. Je kan een claim op een stuk land laten vervalsen, zodat je een reden hebt om een oorlog te starten. Dit alles wordt regelmatig onderbroken door willekeurige evenementen in de speelwereld. Die evenementen variëren dan weer van kleinschalig, zoals een feestje van een vazal, tot grootschalig, zoals een kruistocht naar Jeruzalem.

Als je aan Crusader Kings 3 begint zal je eerst na moeten denken over in welke tijd je wil starten. Zo kan je wat eerder starten om ook de Vikingen mee te maken of toch de keuze maken om wat later te beginnen, zodat de meeste grote, en bekende, facties al bestaan. Nieuw in Crusader Kings 3 is de optie om een tutorial te volgen, iets wat wel fijn is, omdat de game aardig complex kan worden hoe verder je komt. Een tutorial die je alle basisprincipes en gameplay-elementen uitlegt, is dus meer dan welkom. Als de tutorial voorbij is kan je ook gewoon doorspelen met het karakter van de tutorial, waarna je tijdens het spelen dan weer allerlei tips krijgt.

Het fijne van de tutorial is dat het je ook uitlegt wat de essentie is van Crusader Kings. Het opbouwen en succesvol maken van jouw dynastie. Zodra je een karakter kiest -iedereen in de wereld is een optie- begin je aan de missie om zijn of haar huis groots te maken. Door tactische huwelijken en allerlei claims op andere landen heb jij je land en je familienaam een stuk waardevoller gemaakt.

Nu krijg je de keuze voor verschillende perks. Wil je dat jouw huis bekend staat als een huis dat militair sterk is of wil je toch meer de nadruk leggen op positieve karaktereigenschappen in de bloedlijn? Het kan eigenlijk allemaal, tenminste, als je het hoofd van je familie bent.

Met culturele ontwikkelingen gaat het eigenlijk precies hetzelfde. Als jij het culturele hoofd bent, dan beslis jij waar onderzoek naar gedaan wordt. Jouw learning-statistiek beslist dan vervolgens weer hoe snel de ontdekking gedaan wordt. Wil je dus veel dingen uit handen geven, dan moet je vooral beginnen als graaf of hertog. Over het algemeen zal je dan minder verantwoordelijkheden hebben dan de grote koningen van weleer.

In de middeleeuwen stond religie centraal in de maatschappij, dat het dus een belangrijke rol speelt in Crusader Kings 3 zal dan ook geen verrassing zijn. In vorige delen was het vaak vrij simpel. Je bent of Christelijk of Moslim.

Dat bepaalde dan vervolgens of je toegang kreeg tot kruistochten of jihads. Verder kreeg je af en toe nog een paar nieuwe historische stromingen erbij, maar eigenlijk hield het daar wel op. Ontwikkelaar Paradox heeft met Crusader Kings 3 besloten om je zelf meer invloed te geven op wat jouw dynastie daadwerkelijk gelooft.

Je begint eigenlijk altijd met een standaardgeloof, zoals bijvoorbeeld de Katholieken. Vervolgens kan jij, als je voldoende geloofspunten hebt, verschillende doctrines en regels aanpassen om je eigen geloof te ontwikkelen. Alles is aanpasbaar, van de rituelen tot aan mensenrechten. Heb je altijd al de wens gehad dat ritueel kannibalisme een onderdeel was van de Christelijke kerk? Nu kan je die wens realiseren.

Je kan er ook voor kiezen om een extreem progressieve maatschappij voor die tijd, en zelfs tegenwoordige tijd, te maken waarin alles geaccepteerd is. Als je alles wil omgooien, dan kost het wel heel veel geloofspunten, dus ga vooral meedoen met de kruistochten of jihads om veel punten te verzamelen.

Het belangrijkste met Crusader Kings 3 is dat als je wilt winnen, je dan geen medeleven moet tonen richting je vijand. Je krijgt een gigantisch arsenaal aan complotten en acties tot je beschikking waarmee jij kan zorgen dat jouw dynastie groter wordt dan iedere andere dynastie.

Zo kregen we op gegeven moment een complot om een 11-jarig jongetje om het leven te brengen voor de kiezen dat ervoor kon zorgen dat we zijn rijk kregen. Is het moreel verwerpelijk? Absoluut, maar voor de winst moet je soms over lijken gaan.

Dit is niets nieuws voor de doorgewinterde Crusader Kings-speler. Het is namelijk al sinds de vorige game mogelijk om moreel dubieuze acties te ondernemen voor de winst. Spelers vinden het zo leuk dat ze er zelfs een hele subreddit voor zijn gestart. Het zijn juist ook deze rare acties en morele kwesties die Crusader Kings 3 zo authentiek doet aanvoelen.

Crusader Kings 3 mist helaas wel een stukje uitdaging. De game voelt veel makkelijker aan dan zijn beruchte voorganger. Na nauwelijks bijgedragen te hebben aan een kruistocht, ontvang je soms bijvoorbeeld als nog het leeuwendeel van de war chest als beloning. Ten opzichte van je rivalen krijg je hierdoor een gigantisch voordeel, maar echt verdiend was het niet.

Crusader Kings 3 borduurt rustig verder waar Crusader Kings II gebleven was. Met het nieuwste deel geeft Paradox veteranen nieuwe opties om hun doel te bereiken, terwijl ze nieuwkomers op een simpele wijze verwelkomen. In de balans is alleen wel een beetje de moeilijkheidsgraad verloren gegaan, wat voor de meer doorgewinterde spelers zeker een gemis zal zijn.

Paradox laat weer zien dat het ijzersterk is in het maken van Grand Strategy-games met Crusader Kings 3. Van de complotten tot het onderdanig maken van je vazallen; alles werkt ontzettend soepel. Voor liefhebbers van het genre is Crusader Kings 3 dan ook een absolute must-have die niet mag ontbreken in de bibliotheek. Waar wacht je nog op? Deus Vult!