Waarom de Mass Effect release zo belangrijk was

Het is inmiddels al tien jaar geleden dat de eerste Mass Effect uitkwam. BioWare’s eerste originele IP in de ruimte werd een gigantisch succes en was de eerste stap voor een trilogie. Een trilogie die over twee weken een vierde deel erbij krijgt. Toch is de eerste Mass Effect erg belangrijk geweest. Waarom? Dat lees je in deze special.

Het genre van de role-playing game (RPG) op de consoles was rond de jaren 90 iets wat vooral was weggelegd voor Japanse studio’s. Titels als Final Fantasy, Dragon Quest, Chrono Trigger en Secret of Mana beheersten heersten over de SNES en originele PlayStation. Westerse RPG’s zag je bijna alleen maar op de PC: Deus Ex, Diablo, Baldur’s Gate, Fallout en de Elder Scrolls-titels werden ervaringen die je nergens anders kon vinden.

Studio’s als Chunsoft en SEGA, en vooral Square, wisten dat hun publiek op de consoles van Nintendo en Sony zat. Deze platformen verwelkomden dan ook enkele titels die een standaard zouden worden in het genre van de RPG: het eerdergenoemde Chrono Trigger, Super Mario RPG, Xenogears en natuurlijk Pokémon. Toch was het Final Fantasy VII die erkend wordt als dé RPG die het genre van Japanse RPG’s (JRPG’s) wereldwijd populair maakte.

Velen beschouwden RPG’s op consoles toentertijd als een exclusieve Japanse specialiteit. Iets wat natuurlijk ook zijn problemen opleverden toen allerlei games vanuit het land van de reizende zon ook in Europa en Noord-Amerika verkrijgbaar waren: slechte vertalingen werden mondjesmaat opgelost en sommige games waren gebouwd op Dark Souls-achtige praktijken: een instapniveau dat indertijd ongekend was in het Westen.

Dat veranderde allemaal na 2000. Microsofts eerste console, de Xbox, was net een jaartje uit toen het bedrijf in korte tijd twee RPG-grootmachten uitbracht: The Elder Scrolls III: Morrowind uit 2002 en Star Wars: Knights of the Old Republic uit 2003. Die laatste game werd gemaakt door een Canadese studio genaamd BioWare, een game-ontwikkelaar die al enigszins wat succes kende met de Baldur’s Gate games.

Het succes van Knights of the Old Republic legde absoluut geen windeieren voor BioWare. De studio proefde de smaak van een RPG à la space opera (Star Wars) en diens ambities om een eigen, unieke wereld te creëren in een toekomstig universum groeide. Maar voordat de ontwikkelaar hiermee aan de slag ging, bracht BioWare eerst nog Jade Empire op de originele Xbox uit in 2005. Deze game kende veel elementen die we later terug zouden zien in Mass Effect: keuzes die effect hebben op je verhaal, het romance-element en diverse einden.

BioWare wist ondertussen al van Microsoft dat het bedrijf druk bezig was met ontwikkeling van de Xbox 360 en de Canadezen besloten daarom ook aan de slag te gaan met maken van hun eigen game-universum. De studio begon te werken aan de game, onder de codenaam “SFX”, om zo een sciencefiction universum te creëren dat geïnspireerd is door Alien, Isaac Asimov, Star Trek en natuurlijk Star Wars.

Voordat Mass Effect in 2007 uitkwam, was er eerst de release van de zevende generatie consoles: Sony bracht de PlayStation 3 uit, terwijl Microsoft de Xbox 360 ontwikkelde. Door de komst van die twee consoles, waardoor er meer mogelijkheden waren om grotere en diepgaandere RPG’s ook op die platformen uit te brengen, nam de interesse in Japanse console-RPG’s af. De eerste tekens aan de wand begonnen met de release van The Elder Scrolls IV: Oblivion voor de Xbox 360 in 2006.

Westerse RPG’s werden sindsdien steeds populairder dan de Japanse tegenhangers op de consoles, iets wat goed terug valt te zien in de verkoopcijfers toentertijd. De verkoopcijfers van Final Fantasy XII in 2006 lieten zien dat er nog wel interesse was in de JRPG, maar de releases van Fallout 3, Fable II en Mass Effect overklasten die cijfers en die games werden vaker gekocht.

Waar Fallout 3 Bethesda's dominantie op het gebied van westerse RPG’s nog maar eens bevestigde, daar zette Mass Effect BioWare definitief op de kaart. Met haar eigengemaakte universum, tjokvol met intrigerende en unieke personages, meerdere romantische keuzes en moralistische dilemma’s liet BioWare zien dat het zonder enig probleem haar eigen unieke IP kon creëren. Het was het begin van een trilogie, iets wat de ontwikkelaar al snel had laten weten.

Mass Effect had dan ook een grote invloed op het landschap van de westerse RPG’s in het algemeen. De manier hoe het verhaal werd verteld en hoe de wereld van Mass Effect eruitzag sloeg aan bij vele gamers en recensenten. De romantische subplots gaven een extra dimensie aan de relaties die jij als hoofdpersoon moet hebben met andere personages in de game. Voeg daar ook nog het element aan toe dat alles wat je had meegemaakt in de eerste game, mee werd genomen naar deel twee en drie.

Vooral dat laatste element is iets wat een grote impact heeft gehad op de RPG’s. Jouw eigengemaakte personage uit het eerste deel van Mass Effect is ook terug te zien in de andere twee games, evenals de keuzes die je hebt gemaakt. Zo moet je in het eerste deel al snel een keuze tussen twee personages maken, waarvan één het niet overleeft. Een optie de je de hele trilogie met je meesleurt.

Dit zijn allemaal bewuste keuzes geweest van BioWare, een ontwikkelaar die voornamelijk het doel had om een universum te verwezenlijken waarin jij als gamer niet alleen van planeet naar planeet hopt en wat missies doet, maar waar jij daadwerkelijk een effect hebt op de gebeurtenissen in het universum. Mede daardoor is Mass Effect belangrijk geweest voor de sciencefiction RPG’s en misschien wel het genre in het algemeen.

Ondanks de vele loftrompetten voor Mass Effect, was de eerste game allesbehalve foutloos. De combat was ongebalanceerd, de AI van je teamgenoten was verre van goed en de gedeeltes waarin je rondzwierf in je Mako (een ruimtevoertuig) waren verre van uitstekend. Desalniettemin wordt de game door velen nog steeds genoemd als een mijlpaal voor de sciencefiction RPG en dan vooral de kosmos die BioWare creëerde.

Mass Effect Andromeda komt op 23 maart uit voor de PC, PlayStation 4 en Xbox One.