Doping in eSports - Meer dan alleen Red Bull?

Gamen op het hoogste niveau, eSport, is pure topsport. En bij topsport hoort presteren. We weten allemaal dat topsport soms gepaard gaat met vieze praktijkjes. Denk aan drugs. Hoe zit dat met eSport, denken gamers aan drugs, of blijft het alleen bij Red Bull. XGN ging op zoek naar antwoorden.

De toekomst van gaming is onlosmakelijk verbonden met competitief gamen. Voordat eSports echt uit haar voegen kan barsten, moet het door een aantal instanties officieel erkend worden. En dit gaat niet als er doping wordt gebruikt. In elke sport wordt in de top gestreden om veel geld en prestige; in gaming is dit niet anders. Het gevolg is dat sommige mensen alles doen om te winnen, inclusief cheaten en prestatieverhogende middelen gebruiken.

Dit laatste onderwerp wordt nauwelijks aangesneden, terwijl volgens insiders het gebruik wijdverspreid is. Een Ritalin hier, een beta blokker om trillende handjes te voorkomen daar. Volgens sommigen niet veel erger dan koffie of red bull nemen voor een wedstrijd, volgens anderen geeft het een oneerlijk voordeel. Voor dit artikel onderzochten we de mening van eSport organisaties, professionele gamers en anderen. Wordt er inderdaad doping gebruikt? Wat valt er onder doping? Wordt er iets aan gedaan? De eSports business is nog relatief jong en zal z'n draai in de doping wereld nog moeten vinden.

Wat is doping? De vraag is lastiger te beantwoorden dan je op het eerste gezicht zou denken. Wielrenners kunnen gebruik maken van het verboden middel Epo om meer rode bloedcellen te kweken, maar kunnen ook op grote hoogte trainen om hetzelfde effect te bereiken. Een kwartier ademhalingsoefeningen doen om je zenuwen te kalmeren voor een belangrijke wedstrijd, of snel een bèta blokker nemen om rustig te blijven. Energydrink mag wel, een Ritalin om wakker te blijven niet. De grens tussen legaal en illegaal is soms vaag.

Cijfers over het gebruik van bèta blokkers of stimulerende middelen zijn er niet. Zolang eSports niet erkend wordt als sport, worden er ook geen statistieken bijgehouden.

Maar, we kunnen in ieder geval aan de hand van wetenschap een voorlopig oordeel vellen. Volgens dr. Sebastiaan Dovis van de Universiteit van Amsterdam hebben AD(H)D medicijnen wel degelijk een ander effect dan energy drinks. Uit studies op ratten bleek dat een lage dosis cafeïne heeft een klein positief effect op prestaties, maar een hoge dosis niet. De toediening van nicotine en methylfenidaat (merknaam Concerta of Ritalin), leverde wel hogere prestaties op. Het leek hem dan ook oneerlijk om dit laatste in wedstrijdverband te gebruiken:

Methylfenidaat wordt gebruikt bij kinderen met ADHD om aandachtstekort, hyperactiviteit en impulsiviteit te verbeteren. Recreatief gebruik bij volwassenen om cognitieve functies (waaronder concentratie, waarneming, geheugen en probleemoplossing) te verbeteren is in de meeste landen verboden, aangezien methylfenidaat onder de Opiumwet valt.

Bètablokkers hebben een kalmerend effect. Uitingen van nervositeit zoals een versnelde hartslag of trillende handen worden vaak verminderd of zelfs weggenomen. Bij de meeste sporten waar het om beheersing van je fijne motoriek gaat, zoals boogschieten of poolen bijvoorbeeld, is het gebruik dan ook verboden.

Maar hoe zit het dan met de topsporters zelf? De professionele gamers die zelf het meeste baat, of juist nadeel, kunnen hebben bij PED's.

Thijs Molendijk, a.k.a. ThijsHS, is 20 jaar en één van de beste Hearthstone spelers van Europa. Hij heeft er zelf nog nooit gehoord van het gebruik van drugs in eSports, en denkt dat het ook geen meerwaarde heeft in Hearthstone, hoewel er wel veel energy drinks worden gedronken.

Ook Koen "Koenzz" Schobbers sluit zich hierbij aan. De 22-jarige student verdient aan Trackmania een leuk zakcentje. Hij struint toernooien in de Benelux af en heeft vorig jaar op het WK een derde plek binnengesleept. Volgens hem gebeurt het gebruik van stimulerende of ontspannende middelen ook niet zoveel op toernooien, en hij heeft nog nooit een controle meegemaakt.

Mocht hij er achter komen dat iemand anders PED's zou gebruiken, zou hij het wel aangeven. In dit opzicht is het volgens hem niet anders dan cheaten door middel van hacken, waar wel op gecontroleerd wordt. Dit komt soms ook pas na jaren aan het licht, en is volgens hem een unieke vorm van doping die alleen in eSports voorkomt.

Er zijn wel teams die gesponsord worden door energiedranken, en dan hele treetjes geleverd krijgen. Maar, een energy drink heeft alleen een kortetermijn effect: "een enkele wedstrijd kan langer duren dan een half uur, dus dan heb je weinig voordeel als de sugar crash komt opzetten."

Waar ligt volgens hem dan de grens? Het gaat om fair play, en het gebruik van middelen is oneerlijk: "uiteindelijk ben je het niet zelf, het is iets anders waardoor je beter presteert." Zelf neemt hij dan ook gewoon een banaan voor een belangrijke wedstrijd.

Vooralsnog lijkt er dus weinig te gebeuren wat betreft officiële reglementen. Hoe gaan organisatoren van toernooien hiermee om?

Een van de grootste game-evenementen in Nederland is Campzone. Dit is een 11-daagse "gamingvakantie" in Brabant, waarbij iedereen z'n eigen computer meeneemt en mee kan doen aan competities, naast allerlei andere activiteiten. In de reglementen staat dat het gebruik van hard- en softdrugs niet is toegestaan, behalve alcoholische dranken die aldaar te koop zijn.

Logischerwijs is ook cheaten verboden. Cheaten wordt omschreven als "oneerlijk deelnemen aan competities", maar de organisatie bepaalt wat hieronder verstaan wordt. Volgens Jeroen den Hartog van CampZone gebeurt het gebruik van stimulerende of kalmerende middelen weinig:

"In onze reglementen staat dat drugs verboden is. Gelukkig komt het niet heel vaak voor. Af en toe komen mensen naar ons toe en zeggen 'joh die mensen gebruiken drugs'. Dan lopen we er altijd even heen om te kijken of er wat op tafel ligt ofzo, maar meestal is het vals alarm. Heb het zelf nog niet meegemaakt in ieder geval."

De belangrijkste speler in de regulering van het Nederlandse eSports-veld is de Nederlandse E-sportbond. Jasper Schoo, de voorzitter van de Nederlandse eSportbond laat weten dat ze hun beleid ten aanzien van doping geheel overlaten aan de Nederlandse dopingautoriteit. Pas als eSports als officiële sport wordt erkend door het NOC*NSF, zal het reglement van de dopingautoriteit in de praktijk worden toegepast.

Er wordt volgens hem niet gecontroleerd op PED's (Performance Enhancing Drugs) bij Nederlandse eSports toernooien, simpelweg omdat het te duur is. Het zou de bond zo'n 500 euro per speler per controle kosten.

Op de vraag of het gebruik voorkomt, antwoordt hij nog ietwat voorzichtig: "Ik vermoed dat er wel enigszins wat gebruikt wordt ja."

Hoe ziet de toekomst van eSports eruit? Schoo verwacht dat eSports binnen enkele jaren door SportAccord, de internationale sport federatie waarbij alle (Olympische) sporten zijn aangesloten, zal worden erkend.

De enige manier om de sport ook in de maatschappij erkend te krijgen is als eSports vrijgewaard zijn van doping. Zodra eSports als ethisch verantwoord wordt gezien zal het ook bijvoorbeeld makkelijker worden om investeringen van bedrijven te ontvangen, of subsidies van (lokale) overheden te krijgen. Het is volgens Schoo nodig om maatschappelijk en ethisch verantwoord sport te beoefenen om de eSports tak te laten groeien.

Voor de "zuiverheid en uitstraling" van eSports zou het dan ook voordelig zijn om doping niet toe te staan. De grens tussen energy drink knallen en een ritalin nemen om wakker te blijven, is volgens Schoo moeilijk te stellen, maar daar hoeft hij gelukkig z'n vingers niet aan te branden: dat is de verantwoordelijkheid van de dopingautoriteit om daarover te beslissen.

Er zijn natuurlijk ook mensen die van de huisarts een recept kunnen krijgen voor bètablokkers of ritalin. Deelnemers aan toernooien dienen dan, wanneer de dopingautoriteit betrokken raakt bij eSports, een verklaring van de arts te overleggen en dit van te voren aangeven bij de organisatoren.

Er is slechts één dopingreglement wat voor alle sporten toepasbaar is. Sporten kunnen wel in drie verschillende risico-categorieën passen, wat bepaalt hoe vaak en hoe streng er gecontroleerd wordt. ESports zou waarschijnlijk wel in een lage risico categorie vallen volgens de dopingautoriteit.