Bordspel van de week: De Grote Dalmuti

Helaas willen bordspellen altijd met specifieke hoeveelheden mensen gespeeld worden. Zet Hababi maar opzij, want dat kan maar met vijf. En Weerwolven heb je ondertussen teveel gespeeld. Dus het is tijd voor iets anders. Het is tijd voor De Grote Dalmuti van bordspellegende Richard Garfield (Magic: The Gathering). Welkom bij bordspel van de week.

Heb jij binnenkort een uitje met 3-7 anderen? Wil je die mensen een simpel spel uit kunnen leggen dat iedereen binnen een paar minuten kan spelen? Hou jij wel van een beetje gemeen zijn, en dan vooral neerkijken op de verliezers? Hou jij van trick taking spellen zoals harten jagen? Kan jij tellen tot 12? Dan is De Grote Dalmuti misschien iets voor jou.

In De Grote Dalmuti, of gewoon Dalmuti, proberen spelers hun hand aan kaarten kwijt te raken door ze te spelen. De eerste die dit doet is de Grote Dalmuti, de laatste is de grote slaaf. En daar houdt de narigheid niet op voor de verliezer. Tot iedereen eindelijk besluit genoeg te hebben gehad en stopt met spelen. Maar dat kan wel even duren...

Dalmuti is een trick taking spel. Dat houdt in dat er rondes gespeeld worden, die onderverdeeld zijn in beurten. De startspeler kiest zoveel kaarten als hij wil van hetzelfde getal en smijt die op tafel. Daarna mogen spelers in hun beurt dezelfde hoeveelheid kaarten spelen, van een lager getal. Als niemand kan of wil spelen eindigt de ronde, en wordt de persoon die het laatste setje gespeeld heeft de nieuwe startspeler. Zodra je je laatste kaart gespeeld hebt lig je eruit. En dat is wat je wil.

Maar Dalmuti is anders dan andere trick taking games op twee belangrijke vlakken. Ten eerste de hoeveelheid kaarten. Er zijn 12 twaalven, 11 elven, 10 tienen enzovoorts tot een enkele 1. De enige uitzondering is de joker, daarvan zijn er twee. Als je drie 3'en speelt weet je dus dat men in principe moet passen, tenzij ze jokers willen verspillen.

Het andere verschil zit hem tussen potjes in. Het is namelijk de bedoeling dat je meerdere potjes Dalmuti achter elkaar plaatst. De grote slaaf moet zijn twee laagste kaarten aan de Grote Dalmuti geven. Die geeft er twee kaarten naar keuze voor terug. Hetzelfde geldt voor de kleine slaaf en Dalmuti, maar dan maar een enkele kaart. Bovendien kiest de Grote Dalmuti waar die gaat zitten, en moet de rest zich naar rang in een cirkel zitten. En de grote slaaf moet steeds de kaarten schudden, de kaarten opruimen na een ronde en zelfs drankjes halen voor de tafel. Gelukkig betaalt iedereen wel zelf, want slaven zijn niet rijk.

In het begin is iedereen vriendelijk. Ik raap die kaarten wel even op. Ik schud ze ook wel. Maar na een tijdje begint iedereen het door te krijgen. De regels die de slaaf zo treiteren zijn er niet voor niets. Ze zijn heerlijk. Elke keer dat je de grote slaaf aanstaart en "ruim je die troep even op?" zegt is een duivelse glimlach op je gezicht.

Dit komt steeds weer naar boven in Dalmuti. Dat de Grote Dalmuti zijn hand mag verbeteren is leuk, maar het komt niet in de buurt van het vermaak die je voelt als de slaafs wil breekt nadat die je een 1 en een 2 moet geven. Heerlijk. En krijg je van de grote slaaf een 5 en een 6? Dan kan je even lachen over hoe vreselijk zijn hand moet zijn.

Dalmuti weet in de kortste keren spelers om te toveren in arrogante kwallen die denken dat niets ze wat kan maken. Je kan even lekker neerbuigend tegen anderen zijn in een context waar je ze niet sociaal de grond in dauwt. En je hoeft je niet in te houden, want zodra ze de kans krijgen pakken ze je terug. En een kans, die krijgen ze zeker. Wacht jij maar af. Wij raden het ook aan om een enkele, heerlijke stoel te regelen, en een bijzonder ongemakkelijk krukje. Zodat ook je billen weten wie de baas is.

Je hoort die vreselijke woorden: "Ruim je dat even op?" Je verzamelt de kaarten van tafel en schudt ze voor de volgende ronde. De kaarten worden opgedeeld, je kijkt naar je nieuwe hand. De Grote Dalmuti probeert je al een 11 en 12 in de hand te drukken. Maar haar tijd is voorbij. Nu ben jij de baas. Het is tijd voor een revolutie.

Want als een slaaf in zijn beginshand twee jokers heeft mag die een revolutie verklaren. Dan draait alles spontaan om. De grote slaaf is nu de Grote Dalmuti enzovoorts. De grijns op je vriends gezicht smelt als sneeuw voor de zon. Met bibberende handen neemt hij zijn 11 en 12 weer op hand, en in plaats daarvan geeft hij je een 2 en een 3. Het leven is weer goed. Hij mag zijn billen vast voorbereiden. Deze wraak maakt het eerder genoemde gemeen zijn nóg beter.

Vind je een revolutie oneerlijk en onterecht? Niet gevreesd, je kan ook de politieke ladder beklimmen door hard te werken. Het is gemakkelijk om het voordeel dat je krijgt van iemands twee beste kaarten te ontvangen en daarvoor iets slechts terug te geven te overschatten. Een slaaf die de kaarten goed in de gaten houdt en wacht tot het juiste moment kan de troon zo voor je neus weg stelen.

Doordat er twaalf 12'en zijn, en een enkele 1 kan het maar zo zijn dat de slaaf ineens de helft van zijn hand op tafel mietert. En dan sta je ineens weer voor. Dalmuti wordt daarom voor de slimme spelers een spel van geduld. Je wacht en wacht, tot het juiste moment daar is. En plots komt de hamer naar beneden. Niemand kan je stoppen, en je klimt uit het niets naar de eerste of tweede plek.

Dalmuti is ook een spel waarbij je inschat hoever je kan klimmen met je hand. Ga je proberen te winnen, met het risico dat je gedwarsboomd wordt en veel slechter eindigt? Voor je het weet eindig je met drie 10'en en twee 11'en. Of accepteer je dat het hem dit potje niet wordt, en neem je genoegen met tweede of derde plek? Niet ideaal, maar je neemt ook minder risico's. En zo kan je misschien langzaam maar zeker naar de top klimmen.

We hadden het in eerdere edities met regelmaat over iemand in de rug steken. Maar dat is in Dalmuti niet mogelijk. Je kan geen verbanden sluiten, en dus ook niet verbreken. Je kan niet samenwerken, en daardoor kan je ook niet iemand in de rug steken. Alle aanvallen komen van voren, niets is persoonlijk, alles is om te winnen.

En dat is maar goed ook. Begrijp ons niet verkeerd, we blijven erbij dat een goed geplaatste mes in een nietsvermoedende rug beter is dan wiebelende wenkbrauwen. Maar het treiteren en neerbuigen op je tegenstanders zou heel anders vallen als je een persoonlijke hand had in het verlies. Tot het punt waar sommige spelers niet in tranen van hyperbole vervallen, maar echte tranen van echte ogen. En dat moeten we niet hebben.

Dalmuti is eerder een eervol messengevecht tussen 2-8 spelers, waarbij de verliezer eerbiedig accepteert dat die voor een potje of twee het pispaaltje moet zijn. Met dit in ons achterhoofd raden we iedereen aan een regel te negeren. In het boekje staat dat de slaven alleen mogen stoppen met spelen als de Grote Dalmuti ze daar toestemming voor geeft. In onze ervaring gaat dat net een stapje te ver, en leidt het tot frustratie en ruzie.

Net zoals Hanabi is Dalmuti een spel dat je gemakkelijk even kan proberen. Het kost minder dan een tientje en het past zo in je broekzak. Bovendien zijn de regels simpel, waardoor je het eigenlijk in elke groep vrienden, familie of collega's kan spelen. Het is zelfs een hoop minder gedoe dan de beruchte Weerwolven van Wakkerdam, de go to voor feestjes.

Potjes zijn ook kort. Binnen een halfuur is het spel voorbij. Zelfs als je meerdere potjes achter elkaar speelt, zoals het spel bedoeld is om te spelen, heb je de tijd gehad van slaaf naar Dalmuti te klimmen binnen twee uur. Maar het belangrijkste puntje is eigenlijk dat Dalmuti een spel is waar je goed in kan zijn, maar die je ook kan winnen met puur geluk. Zo kan je neefje van tien zich ook even trots voelen als die een potje wint, zelfs als jij het spel helemaal uit je hoofd kent.

Dit was een kijkje naar De Grote Dalmuti. Heb je vragen, opmerkingen of voorstellen voor een volgende editie van bordspel van de week? Laat het dan vooral weten in de comments.