Disco Elysium: The Final Cut review - Groovy

In 2019 kwam Robert Kurvitz met Disco Elysium. Een game die flink werd gewaardeerd op Metacritic. Maar omdat het zo anders is dan wat we gewend zijn van games, lijkt het spel niet echt opgepakt te worden. Wij kennen in ieder geval vrijwel niemand die het gespeeld heeft. Maar wij waren flink benieuwd, dus de nieuwe Final Cut die naar de Switch komt is het perfecte excuus om de game eindelijk eens uit te proberen. Onze bevindingen lees je in deze review.

We beginnen in een hotelkamer. Het personage, waarvan we de naam (nog) niet weten, draagt op het moment enkel een witte onderbroek en heeft 's werelds ergste kater. Net als wij heeft het personage geen idee wie hij is, waarom hij hier is en wat er met de hotelkamer gebeurd is. Het ziet eruit alsof er een bom ontploft is. Dan beginnen stemmen in zijn hoofd tegen hem te praten.

De stemmen hebben geen goede mening over het personage. Of misschien heeft hij dat zelf niet? Want al gauw leren we dat de stemmen delen zijn van zijn verbeelding. Elke stem is een ander deel van zijn brein. Bereid je maar vast voor, want Disco Elysium zit bomvol met gesprekken - en groot gedeelte daarvan voer je met jezelf.

Even later leer je dat je een detective bent die hier is om een moord op te lossen. Dat is op zich al een flinke taak, en de bewoners van stad (die blijkbaar Revachol heet) hebben gezamelijk een bloedhekel aan de politie. Bovendien is je geheugenverlies een tikkeltje erger dan je aanvankelijk dacht. Je weet niet wie je bent, wat voor wereld dit is, of waarom je deze spuuglelijke stropdas draagt. Wat is politie? Het is een bijzonder extreme versie van The Hangover, of The Hangover 2. Was er ook een 3?

Disco Elysium is een RPG in de klassieke vorm. Het komt misschien dichterbij Dungeons & Dragons dan de actie-RPGs die we tegenwoordig meer gewend zijn. Je kiest aan het begin waar je goed in bent en waarin niet. De 'skills' zijn jouw brein. Zo kan je bijvoorbeeld een hoge intelligentie hebben, met punten in Encyclopedia voor kennis. Maar misschien offer je er reactievermogen voor op.

Deze punten bepalen hoe jouw personage de wereld ervaart. Met een hoge perceptie heb je vaker door dat iets vreemd is, terwijl je met Inland Empire misschien wat meer intern zal reflecteren. Ze geven je bonussen voor bepaalde checks, zoals we dat ook gewend zijn in RPGs als de Elder Scrolls- of Fallout-series. Maar ze zorgen er ook voor dat de bijbehorende stem vaker aan het woord is. Dat betekent ook dat je, naarmate je levelt, vaker in gesprek bent met jezelf. Want de stemmen willen vaker een woordje met je.

Dit is een bijzondere draai op een toch wel bekende RPG-formule. Eentje die past bij deze flink vreemde game. Elke stem heeft een persoonlijkheid, en soms hebben ze zelfs ruzie met elkaar. Daar zit je dan, nog meer in de war dan voor de stemmen je probeerden te 'helpen'. Dat is Disco Elysium. Ook is het een van de meest vrije videogames. Er zijn zoveel verschillende dingen die je kan doen, en verschillende manieren om een probleem aan te pakken. Keuzes maken uit en het spel houdt nauwkeurig in de gaten wat je allemaal doet. Af en toe geven je gedachten zelfs commentaar op wat voor persoon jouw keuzes jou blijkbaar maken.

In een wereld waarin alles vreemd is en je geen idee hebt wie je kan vertrouwen denk je misschien dat je tenminste jezelf nog hebt. Maar nee, de stemmen in je hoofd zetten je met regelmaat op het verkeerde pad. Drama zegt wel dat de vrachtwagenchauffeur de waarheid vertelt, maar is dat écht zo? Aan de andere kant zijn de stemmen soms erg behulpzaam. Dus je kan ze niet gewoon negeren.

Het helpt ook niet dat die klok genadeloos door tikt. Wil je écht meer tijd spenderen aan dit gesprek, als je een donkerbruin vermoeden hebt dat de chauffeur nergens vanaf weet? Aan de andere kant, je bespaart wel flink wat tijd als blijkt dat dit de drugssmokkelaar is en je daar nu achter komt. Lastig. Disco Elysium is haast de definitie van 'onbetrouwbaar perspectief'. Maar je zal toch moeten proberen het mysterie op te lossen met je eigen, verraderlijke brein.

Is dit geheugenverlies echt een gevalletje net een dozijn of twee biertjes teveel op, of is er toch iets meer aan de hand? Dit is een van de vele mysteries waar we achteraan gaan. Disco Elysium schetst een bijzondere wereld met mysterieuze, realiteit vretende Pale en 'isolas' die er tussenin bestaan.

Disco Elysium gebruikt deze werld als een backdrop om hele serieuze onderwerpen, zoals democratie en ongelijkheid, te bespreken. Hierdoor kan het spel soms flink zwaar worden. Maar er is ook een gezonde dosis absurdistische humor. Eén van de eerste dingen die gebeurt is een existentiële crisis over een stropdas. Wil je hem wel dragen?

Deze voorzichtige balans zet ons steeds aan het peinzen, en dan flink aan het lachen. De game weet precies wanneer hij met je mag spotten en wanneer het even serieus moet zijn. We kunnen niet veel zeggen zonder dingen te spoilen, maar Disco Elysium heeft een kneitergoed en bijzonder verhaal dat iedereen zou moeten ervaren. En het schrijfwerk is strakker dan je spijkerbroek na de Kerst.

Eerlijk is eerlijk. Wij hebben de originele versie van Disco Elysium niet gespeeld. Er zijn blijkbaar wat nieuwe taken (quests) die je op kan pikken, nieuwe gebieden en nog wat heisa. Wij geloven het direct, maar we kunnen je niet vertellen of ze het spel verbeteren of niet. Wat we je wel kunnen vertellen is dat het acteerwerk heerlijk is.

The Final Cut heeft iedereen een stem gegeven. In een game die toch voor 90% om de gesprekken draait, is dit een uitstekende toevoeging. Drama is heerlijk dramatisch, Logic is koel en exact. En ook de personages zijn goed gedaan. Verschillende accenten geven je een multicultureel gevoel. Iets dat goed past bij de verscheidene isolas in Disco Elysium.

Wel liepen we een paar keer tegen een bug aan die ons opsloot in een kamer. We konden er niet uit en de figuren die daar hoorden te zitten waren weg. Vreemd. Gelukkig was alles weer zoals het moest zijn nadat we het spel opnieuw hadden opgestart.

De Final Cut voegt blijkbaar ook 'full controller support' toe. Hoe werkte het daarvoor? Geen idee. Het is een point and click game, maar op consoles zal je toch echt iets moeten doen voor een controller.

Hoe dan ook, de controls zijn in principe prima. Ze werken soms een beetje tegen, vooral op smalle trappen of gangen. We hadden soms net iets meer moeite om een gebied in te komen dan we zouden willen. Maar over het algemeen is het niet echt een probleem. Veel belangrijker, je kan de controls flink aanpassen aan jouw voorkeuren. En wil je toch meer pointen en clicken? Dan kan je het touchscreen gebruiken in handheld mode.

Disco Elysium: The Final Cut is een van de meest interessante en strak geschreven verhalen die wij hebben gezien in een videogame. Het biedt ook een vrijheid en impact die Telltale Games toch in een slecht licht zet. Licht onhandige controls en een bug her en der weerhoudt ons er niet van in volle teugen te genieten van dit absurdistische spektakel.