De unieke kracht van games - (5) De open wereld voorbij het verhaal

In deze 5-delige serie bespreken we de unieke kracht van games: wat maakt gamen zo'n unieke ervaring en hoe verschilt het van andere media, zoals film of theater? In dit vierde deel bespreken we unieke mogelijkheden voor verhaalvertelling in 'open wereld' games.

Wie een boek leest heeft alleen de tekst om de wereld rond het verhaal te vormen. Bij een film krijgen we al wat meer informatie, maar we kunnen niet voorbij het frame kijken. Ook zien we alleen wat de regisseur wil dat we zien.

Games kunnen wat dat betreft iets revolutionairs. Ze hebben niet alleen de mogelijkheid om ons het verhaal zelf te presenteren, maar kunnen ons ook laten gaan en staan waar we willen, in de fictieve 'open wereld' voorbij het verhaal.

Spellen met een ‘open wereld’ lijken de norm te worden. Bedrijven als Ubisoft maken tegenwoordig van zo’n beetje al hun franchises ‘open wereld’ games en baas Yves Guillemot zweert erbij. Eerder al bespraken wij het nut van de ‘open wereld’ trend in games.

Natuurlijk zijn niet alle open werelden in games even goed, maar ze bieden wel een nieuwe en unieke manier van verhaalvertelling, die ons op een nog dieper niveau mee kan sleuren dan alle andere media.

Hoewel het geschreven verhaal niet al te denderend was in Assassin’s Creed: Unity, was er één aspect tot in de puntjes geperfectioneerd: Parijs. Als je in het spel een keer de Notre Dame binnen bent gelopen, snap je precies waarom dit zo bijzonder is (en waarom het zo zonde is dat het geschreven verhaal niet beter was).

Het begint op het dak, ergens bij Palais-de-Justice, waarvandaan je ziet dat er iemand onder de guillotine wordt gelegd. Je loopt langs protesterende mensen, ziet dieven ervandoor gaan met waardevolle spullen en vind je weg naar de Notre Dame.

Hier staan honderden mensen te protesteren voor de kerk, waarvan sommigen ruzie zoeken met de bewakers en mensen van adel. Je klimt via de zijkant de Notre Dame binnen, vangt het licht op door de mozaïeken ramen en hoort wanhopige mensen hun toevlucht zoeken bij priesters.

Tijdens het verkennen van Parijs wordt er eigenlijk een verhaal verteld. Niet zo zeer met tekst, maar door de omgeving zelf: lopen door Parijs in Assassin’s Creed Unity vertelt het verhaal van de Franse Revolutie.

Deze manier van verhaalvertelling heet ‘environmental storytelling’, en leent zich perfect voor games met een open wereld.

Volgens game-ontwikkelaar Don Carson maken veel games gebruik van de ‘pretpark-methode’, waarin de open wereld wordt ingedeeld zoals een pretpark dat ook is. Meerdere gebieden hebben een eigen sfeer en een eigen stijl. In Assassin’s Creed Unity zien we bijvoorbeeld verschillende wijken van Parijs, met verschillende mensen en kleuren.

De truc is volgens Carson om onze bestaande verhaal-associaties te bevestigen in de omgeving zelf: een spookhuis in een pretpark heeft vaak een dode boom ervoor staan, met bijvoorbeeld twee kraaien. Dit soort voorwerpen in de omgeving vertellen al een verhaal, zoals dat van dood en verderf.

Open wereld games maken hier intensief gebruik van, waardoor je het verhaal heel heftiger kunt ervaren. Zeker als dit gecombineerd wordt met een sterk tekstueel verhaal. Denk bijvoorbeeld aan The Witcher 3 of GTA 5.

Maar er is nog een reden waarom verhaalvertelling in games met een ‘open wereld’ unieke mogelijkheden biedt. De game biedt namelijk meer dan een verhaal; het biedt een wereld. Deze wereld kan worden beïnvloed, wat dan op zijn beurt weer het geschreven verhaal kan beïnvloeden.

Steeds meer open werelden bieden ruimte voor eigen input, keuzes en de consequenties daarvan. De random events in bijvoorbeeld GTA V leveren gegenereerde verhalen op; een vreemdeling langs de weg kan het geschreven verhaal compleet verstoren.

Zoals we in het artikel over games en moraliteit bespraken, levert dit een wereld op waarin we kunnen experimenteren met morele keuzes. Deze hebben dan niet alleen impact op het geschreven verhaal, maar ook op de wereld zelf.

Dit alles zorgt ervoor dat games de unieke kracht hebben om een groot verhaal te communiceren, zoals de Franse Revolutie in Assassin’s Creed Unity, of de moderne maatschappij in GTA 5.

Dit doen ze beter dan welk ander medium dan ook, doordat we als spelers zelf de mogelijkheid krijgen om alle hoeken te ontdekken, die allemaal een eigen verhaal met zich meebrengen.