De 5 beste 4X games - Bouw je eigen duizendjarige rijk

In alle rust een dorpje opbouwen en op een gegeven moment je buurman er proberen uit te trappen. Dat is het verloop van de gemiddelde strategiegame, maar daar kan nog een schepje bovenop. In deze lijst met de beste 4X games vertellen we je hoe!

Waar het in normale strategiespellen draait om het opbouwen en beheren van een relatief klein dorpje of stad, gaan 4X games verder. Veel verder, want daarin draait het om het opbouwen van een heus rijk dat duizend jaar zou moeten overleven.

Niet langer zet je mensen aan het werk om tientallen bomen te kappen voor hout. Nee, je zet een provincie met een aantal steden aan het werk voor een enkele grondstof. Uiteraard komen er bij deze schaalvergroting ook een aantal grotere risico’s kijken, maar dat biedt juist een uitdaging.

Voor de beste 4X games kijken we naar alle verschillende soorten subgenres en pakken de meest interessante eruit. Want binnen de lijst met beste 4X games zijn er met tal van tijdsperiodes te vinden: in de ruimte, ten tijde van het Romeinse rijk of in de middeleeuwen.

Na een flinke periode in Steam Early Access, zag het vervolg op Endless Space in maart dit jaar eindelijk het licht. En wat een game is het geworden. In Endless Space 2 kan de speler kiezen uit verschillende soorten rassen met elk voor- en nadelen. Elk ras heeft namelijk bepaalde beweegredenen om de ruimte te verkennen, wat ook zal leiden tot botsingen met andere ideologieën.

Uiteraard is ook het menselijke ras te spelen. Na lang te hebben gedonderd op onze aardbol, is er een sterke leider opgestaan die een einde heeft gemaakt aan onderlinge conflicten. Die strakke, stijgende lijn zal uiteraard ook in de ruimte worden doorgezet. Beginnend op onze eerste ruimtekolonie zal de speler van sterrenstelsel naar sterrenstelsel trekken, zoekend naar geschikte planeten voor uitbreiding.

Elke planeet heeft natuurlijke grondstoffen en een bepaald klimaat, waardoor de speler bepaalde afwegingen zal moeten maken. Wie zijn bevolking graag wil uitbreiden zodat werk sneller geschiedt, zal op een gegeven moment te weinig voedsel hebben. Andersom zullen boerderijen leeg blijven als er geen werknemers beschikbaar zijn. En probeer je bevolking ook maar eens te dwingen op een ijsplaneet te gaan wonen.

Alsof die binnenshuiselijke problemen nog niet genoeg zijn, zijn er ook ruimterassen die de mensen gewoon niet mogen. Want een 4X game kent uiteraard ook oorlogen. Heel veel oorlogen. Een ideale titel dus om op te nemen in de lijst met beste 4X games.

De zesde Civ game kwam er in onze review net iets minder goed af dan voorganger Civilization V. Vandaar dan ook dat de beste 4X game uit de Sid Meier’s reeks Civ 5 is, volgens ons in ieder geval. In de game begin je standaard in het tijdperk van grotbewoners. Afhankelijk van de mapkeuze verken je enkel één continent, een aantal eilanden of de hele aardbol.

Ook in Civilization V mag je je voorkeur uitspreken voor een bepaald volk, maar in dit geval enkel bestaande beschavingen uit onze geschiedenis. Zo kan je er onder andere voor kiezen om als George Washington, Dido of onze eigen Willem van Oranje door het leven te gaan. Elke leider heeft uiteraard bepaalde vaardigheden en speciale gebouwen of troepen.

Als Willem kun je polders aanleggen, heb je de baggeraar als speciale unit en kun je gebruik maken van de VOC. Balkenende zou trots zijn op ‘onze VOC mentaliteit’. In Civilization V staan wederom een aantal kernwaardes centraal, wetende voedsel, productie, wetenschap, goud en geloof.

Hoe meer productie, hoe sneller gebouwen en troepen af zijn. Hoe meer voedsel, hoe sneller je groeit. Het uiteindelijke doel is natuurlijk om de baas van de hele wereld te worden; goedschiks of kwaadschiks. Want je kan weliswaar met iedereen vriendjes proberen te worden, maar er zitten leiders tussen die daar geen zin in hebben.

Gandhi is in Civilization V namelijk alles behalve de vredelievende man uit de echte geschiedenis. Gedurende het spel kom je van de ene tijdsperiode in de andere (middeleeuwen, renaissance en moderne tijd) en ontdek je telkens nieuwe technologieën. Gandhi zal zich echter altijd focussen op de ontwikkeling van nucleaire wapens en ze bij het minste of geringste gebruiken. Dus maak je borst maar nat!

Altijd al je eigen Romeinse rijk op willen bouwen? Dat kan in Total War: Rome 2. Niet alleen dat, ook kan de speler de keuze maken om zijn veldslagen zelf in goede banen te leiden. De game is in een aantal opzichten anders dan Civilization of Endless Space.

In plaats van zelf steden te stichten of planeten te claimen, zijn de steden in Total War Rome 2 namelijk al geplaatst. Elke provincie op de kaart heeft twee tot vijf steden. Pas als alle steden in de provincie bezet zijn, krijg je de bonussen die het gebied kent. Dit kan een grondstof zijn, maar ook een tactische ligging voor troepentransport.

Wie slechts een enkele stad in handen heeft, zal het risico lopen dat de bevolking niet blij is met de onrust in de provincie. En uiteraard kennen andere volkeren verschillende religies en gewoonten die niet op die van jou aansluiten. Afgezien van de Romeinse factie, kan de speler ook in de schoenen stappen van bepaalde Griekse volken, Germaanse stammen of een van de Perzische rijken. Voor ieder wat wils dus in deze nummer drie van de top 5 beste 4X games!

Net als in Endless Space 2 draait het in Stellaris om het bouwen van een ruimterijk. Verschillende volkeren met specialisaties zijn door de speler te kiezen als beginvolk, wederom ook wij mensen. In de aankomende update van Stellaris, genaamd Synthetic Dawn, zal de speler ook als robot door het leven kunnen gaan.

Hoewel robots zich makkelijker aanpassen aan barre omstandigheden op planeten, kosten ze uiteraard een stuk meer dan een zak vlees en bloed. Ook kent Stellaris zogenaamde Fallen Empires: ruimterijken uit een ver verleden. Deze slapende volken zullen zich weinig van gebeurtenissen om zich heen aantrekken, tenzij de speler (of een andere factie) een bepaalde keuze maakt die wél de aandacht trekt. Afhankelijk van het soort Fallen Empire verschilt die reden.

Religieuze rijken worden boos als jij besluit een planeet met bepaalde monumenten te bewonen en een xenofobisch rijk als je te grote vriendjes wordt met andere rassen in de ruimte. Uiteindelijk is het de bedoeling om elk sterrenstelsel in je bezit te hebben. Dat kan door iedereen eruit te schoppen, maar bijvoorbeeld ook door de juiste allianties op te richten. De keuze is aan jou in deze nummer twee in de lijst met de 5 beste 4X games!

De game Crusader Kings 2 kent een iets meer afgebakende tijdlijn, namelijk van het begin tot het eind van de middeleeuwen. Als hoofd van een provincie is het aan de speler om zich op te werken naar positie van koning. Uiteraard leeft niemand eeuwig, waardoor je bent gedwongen om nageslacht te krijgen. Maar andere familieleden zien die overdracht misschien als mogelijkheid de troon te bestijgen.

Je waant je al snel in de complotten die ook terug te vinden zijn in Game of Thrones en je zal alle zeilen bij moeten zetten om ervoor te zorgen dat jouw bloedlijn zal overleven. Uiteraard moet je ook nog rekening te houden met de bevolking binnen jouw landsgrenzen, belangen van allianties met andere landen en eventuele kruistochten.

Het zal even duren voordat de gang van zaken in Crusader Kings 2 duidelijk is, maar daarna zal het spel ontzettend veel uren speelplezier bezorgen. Totdat je zoon besluit geen kinderen te krijgen en jouw oom besluit een coup te plegen. Al dat werk voor niets. Want ook dat komt voor in Crusader Kings 2.