Column: De Zelda-tijdlijn doet er niet toe

The Legend of Zelda wordt dit jaar 35 en voor het merendeel van die jaren is de tijdlijn van de franchise een bron van verwarring geweest. Met elke poging om de boel op te helderen ontstaan nieuwe moeilijkheden. De beste oplossing is misschien wel de simpelste: De tijdlijn is niet relevant en je hoeft er niet over na te denken.

In de vroege jaren van de franchise was de Zelda-tijdlijn eigenlijk vrij eenvoudig. De eerste moeilijkheid kwam pas in de vorm van Ocarina of Time. Die game werd toen hij uitkwam beschreven als hervertelling van het proloog van A Link to the Past, maar het verhaal van OoT was behoorlijk anders dan wat er in ALttP beschreven werd. Maar dat was eigenlijk maar een kleine oneffenheid, aangezien het nog steeds vrij duidelijk was dat OoT zich in ieder geval vóór ALttP af moest spelen.

Maar dat is waarschijnlijk niet de eerste tijdlijngerelateerde ophef waar je aan denkt bij Ocarina of Time. De game is immers berucht om de gespleten tijdlijn die uit het einde voortvloeit. Officieel zijn het er drie: twee die blijken uit het on-screen einde van de game en een derde waarin Ganon wint en Hyrule in verval raakt, wat leidt tot de meeste oudere games.

Die verval-tijdlijn is een bijzonder geval, aangezien hij gebaseerd is op een einde dat de speler niet kan krijgen. Je kunt wel een game over krijgen in het laatste gevecht, maar daarmee eindig je de game niet. Waarom zou die een eigen tijdlijn creëren en andere game overs niet? Het bestaan van de verval-tijdlijn is geen logisch gevolg van in-game gebeurtenissen, maar een poging die paar lastige games die nergens (meer) tussen pasten toch in de tijdlijn te kunnen krijgen.

Gevoelsmatig worden de games in de verval-tijdlijn zo behandeld als een soort losse eindjes die niet netjes in de tijdlijn pasten. Wellicht stond Nintendo hier enigszins onder druk van de verwachtingen van fans die zichzelf hadden wijsgemaakt dat er een kloppende tijdlijn met alle games bestond. Hoe het ook zij, wat mij betreft was het helemaal niet nodig geweest om alle Zelda-games in één grote, zij het gespleten, tijdlijn te proppen.

Het idee dat een game in een bepaalde tijdlijn moet en zal passen draagt de implicatie met zich mee dat die game, of het verhaal van die game, minder waard is als hij er niet in past. Maar ik hoop dat ik er niemand van hoef te overtuigen dat een game of verhaal ook iets waard is als er geen groot geheel is waar het in past. Nintendo weet dat en er is dan ook geen enkele Zelda-game die je niet los van de bredere canon zou kunnen spelen.

Dat de meeste Zelda-games op zichzelf kunnen staan is overigens geen heel grote verdienste van Nintendo. Het is in games als medium ingebakken dat een nieuw deel in een franchise redelijk op eigen benen moet kunnen staan, omdat teruggaan naar vorige delen lang niet zo makkelijk is als bij bijvoorbeeld een lange filmreeks. Films bingen kost minder tijd dan een playthrough van een gemiddelde game en bovendien heb je geen compatibiliteitsproblemen zoals je dat hebt bij games.

Omdat Nintendo niet van je verwacht dat je de hele Zelda-franchise hebt gespeeld wanneer je de nieuwste koopt worden alle belangrijke concepten meestal nog eens netjes geïntroduceerd. De speler mag niet het gevoel hebben iets belangrijks te hebben gemist. Dus is er telkens een kennismaking met Link, Zelda en Ganon of een andere schurk. In het geval dat er toch gebeurtenissen uit een eerdere game relevant zijn, worden die netjes samengevat.

In wezen gebruikt de Zelda-franchise zijn personages als een soort archetypes. Wanneer Oracle of Ages en Oracle of Seasons Twinrova opvoeren hoef je die niet letterlijk te zien als dezelfde Twinrova uit Ocarina of Time met dezelfde voorgeschiedenis. Wat van belang is, is dat je begrijpt dat deze heksen Ganon vereren en magie kennen waarmee ze hem terug kunnen brengen.

“Maar hoe ging Ganon voor de Oracle games überhaupt dood?” Maakt dat echt uit? Hij gaat dood in de meeste games waar hij in voorkomt. Kies er maar een uit, dat is is dan voor jou de game die zich voor de Oracle games afspelen. Of misschien is Ganon ooit een keer verslagen zonder dat wij ervan weten en staan de Oracle games los van andere delen in de franchise.

Een belangrijke factor die nog wel eens vergeten wordt is dat elke game in de franchise zichzelf een legende noemt, dus geen exacte geschiedenis. Een Zelda-game is een Zelda-game als hij speelt als een Zelda-game, Zelda-personages gebruikt en een Zelda-achtig verhaal vertelt. Dat dat verhaal precies aansluit op eerdere verhalen is geen vereiste van een legende.

Je ziet dit overigens ook in games die wel een heldere plek in de tijdlijn hebben. Officieel is Twilight Princess een vervolg op Ocarina of Time, maar in-game is er weinig tot niets dat vastlegt dat de game niet zou kunnen volgen op een ongeziene voorgeschiedenis. In Ocarina of Time lijkt elke generatie sages te bestaan uit mensen van de verschillende rassen van Hyrule. Maar in Twilight Princess lijken ze wel design-schemerlampen, waarschijnlijk zodat de speler zich niet hoeft af te vragen wie ze ooit waren.

Er zijn duidelijke opeenvolgingen van gebeurtenissen in Zelda, maar negen van de tien keer is dat volkomen onbelangrijk om de game die je speelt te begrijpen. Het is maar ten dele een serie van continuïteit en veel games werken prima als losstaande legende. Misschien is dat wel de beste manier om naar de hele tijdlijn te kijken: Als hij in een game expliciet wordt gemaakt werkt hij en kan het leuk zijn om hem te volgen, maar meestal kun je hem negeren en genieten van de legende.

Je hebt misschien wel eens gehoord dat Breath of the Wild in alle drie de tijdlijnen valt, maar dat is niet helemaal waar. Als je naar de officiële Zelda-tijdlijn gaat zul je zien dat Breath of the Wild in werkelijkheid in geen enkele tijdlijn is opgenomen. Maar de game verwijst naar vrijwel alle voorgaande games, alsof ze allemaal gebeurd zijn. Of in ieder geval alsof alle games die niet gebeurd zijn in de tijdlijn van Breath of the Wild wel ooit in Hyrule zijn verteld als legende.

Probeer eens met die ogen naar de Zelda-tijdlijn te kijken. Het is allemaal zo ver weg dat je nooit zult weten welke legendes wel en niet kloppen. Als een nieuwe Zelda nergens lijkt te passen: So what? De game is leuker dan de tijdlijn.